Ο καλός ύπνος είναι αναγκαίος για την διατήρηση της σωματικής υγείας, της καλής διάθεσης, της όρεξης για παραγωγικότητα, την καλή σεξουαλική επίδοση και την γνωστική διαύγεια. Ο σωστός ύπνος γίνεται τις βραδινές ώρες διότι με την απώλεια του φωτός ο οργανισμός εκκρίνει χρήσιμες ορμόνες (αυξητική ορμόνη) που είναι απαραίτητες για την σωστή λειτουργία του. Οι ανάγκες ύπνου διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και τις δραστηριότητες του κάθε ανθρώπου, πάντως για όλες τις ηλικίες εκτιμάται ότι ο σωστός ύπνος πρέπει να διαρκεί 7-8 ώρες.
Ο ύπνος από τη φύση του χωρίζεται σε δύο κύρια μεταβατικά στάδια από την πλήρη χαλάρωση ως και την αφύπνιση, αυτά τα στάδια είναι ο ύπνος NONREM βραδέων κυμάτων και ο ύπνος REM ταχέων οφθαλμικών κινήσεων. Σε έναν υγιή ύπνο οι δυο μορφές πρέπει να εναλλάσσονται μεταξύ τους από τρείς ως έξι φορές την νύχτα. Ο NONREM αφορά στην διαδοχική μετάβαση από τον ελαφρύ στον βαθύ ύπνο καλύπτοντας τον περισσότερο χρόνο στην νύχτα παράγοντας ο εγκέφαλος κύματα Δέλτα. Απεναντίας ο ύπνος REΜ έχει τονικό και αφασικό χαρακτήρα καταλαμβάνοντας το 20-25& του συνολικού ύπνου με διάρκεια 90-120 λεπτών. Ο ύπνος REM είναι αναγκαίος διότι ο εγκέφαλος βρίσκεται σε δραστηριότητα, εκείνη την στιγμή πραγματοποιούνται τα όνειρα και επεξεργάζονται οι πληροφορίες που αποκτήθηκαν μέσα στην ημέρα. Οι άνθρωποι που ξυπνούν μετά από τον ύπνο REM θυμούνται με λεπτομέρειες τα όνειρα που είδαν. Έχει παρατηρηθεί ότι αν ένα άτομο δεν βιώσει την φάση REM για αρκετή ώρα, τότε στον επόμενο ύπνο μεταβαίνει πιο άμεσα με μεγαλύτερη διάρκεια προκειμένου να καλύψει τα κενό της προηγούμενης νύχτας.
Με τον κακό και τον ελλιπή ύπνο σχετίζονται ανοσοποιητικές δυσλειτουργίες (το άτομο αρρωσταίνει πολύ πιο εύκολα), χρόνια αισθήματα κόπωσης, καρδιολογικές παθήσεις κυρίως στεφανιαία νόσος που είτε προκαλείται από την αυπνία είτε από την υπερυπνία, ορμονικές δυσλειτουργίες και σεξουαλικά προβλήματα. Επίσης, οι διαταραχές ύπνου προκαλούν ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, κρίσεις θυμού και απότομες διακυμάνσεις στην διάθεση και στο συναίσθημα. Η παντελώς έλλειψη ύπνου δύναται να επιφέρει αυτοκαταστροφικές σκέψεις και να πυροδοτήσει ψυχώσεις καθώς σχετίζεται και με σημαντική έκπτωση στην αντίληψη και στις γνωστικές λειτουργίες (μνήμη, μάθηση, προσοχή). Τέλος, τα προβλήματα ύπνου αποτελούν προγνωστικό παράγοντα ψυχικών παθήσεων όπως στρεσογόνοι και μετατραυματικοί παράγοντες συνδεόμενοι με τραύμα, διπολικής διαταραχής και ψυχωτικών διαταραχών.
Διαταραχές Ύπνου:
Η Διαταραχή Αυπνίας οφείλεται στην δυσκολίας επίτευξης αλλά και της διατήρησης του ύπνου καθώς και στην επιστροφή στον ύπνο ύστερα από μια πρωινή αφύπνιση. Για να αξιολογηθεί ορθά η διαταραχή πρέπει να προκύπτουν αυπνίες για τουλάχιστον 3ς νύχτες την εβδομάδα τους τελευταίους 3ς μήνες. Το φαινόμενο της αυπνίας χωρίζεται σε: Επεισοδιακό που έχει διάρκεια 1 μήνα, λιγότερο από 3ς, την Επίμονη που ξεπερνά τους 3 μήνες και την Υποτροπιάζουσα με δύο ή περισσότερα επεισόδια μέσα σε 1 έτος.
Η Διαταραχή Υπερυπνίας αποτελείται από επαναλαμβανόμενα φαινόμενα βαθύ ύπνου εντός της ημέρας. Ένα κύριο επεισόδιο για να αξιολογηθεί υπερυπνικό πρέπει να ξεπερνά τις 9 ώρες στο οποίο το άτομο να αντιμετωπίζει δυσκολία κατά την αφύπνιση και να την απουσία της αίσθησης αναζωογόνησης. Το φαινόμενο πρέπει να συμβαίνει για τουλάχιστον 3ς φορές την εβδομάδα τους τελευταίους 3ς μήνες. Η τρέχουσα βαρύτητα της διαταραχής προσδιορίζεται με τον βαθμό και την βάση δυσκολίας διατήρησης της πρωινής εγρήγορσης που εκδηλώνεται με την εμφάνιση πολλαπλών επεισοδίων ύπνου πάνω σε δραστηριότητες.
Οι Ενύπνιοι τρόμοι και Διαταραχές Ύπνου Εγρήροσης στο Στάδιο REM δεν οφείλονται από φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας. Τα απωθημένα τραύματα έρχονται με την μορφή ονείρων και flashbacks στο συνειδητό κάνοντας το άτομο να ξυπνά με ουρλιαχτά και φωνές. Το άτομο ξυπνάει με την κραυγή πανικού έχοντας συμπτώματα μυδρίασης, ταχυκαρδίας, εφίδρωσης και ταχύπνοιας. Απουσιάζουν οι λεπτομέρειες των ονείρων και συνήθως οι πάσχοντες προέρχονται από συντηρητικές οικογένειες.
Προβλήματα ύπνου που προκύπτουν και από την επίδραση Ουσιών και Φαρμάκων. Οι ίδιοι οι ασθενείς πρέπει να έχουν ήδη μια υπάρχουσα υπνική διαταραχή και ιστορικό έκθεσης σε ουσίες είτε κατά τη διάρκεια της δράσης ενός φαρμάκου, ή κάτω υπό καθεστώς τοξίκωσης και στέρησης. Οι ουσίες όπως αλκοόλη, καφεΐνη, κάνναβη, οπιοειδή, ηρεμιστικά, υπνωτικά ή αγχολυτικά, αμφεταμίνες, κοκαΐνη και καπνός είτε σε μορφή χρήσης, τοξίκωσης (υπερβολικής χρήσης) και στέρησης δημιουργούν από ασθενή σε ασθενή υπνικά προβλήματα. Τα φάρμακα έχουν την δυνατότητα να προκαλούν επεισόδια ημερησίας υπνηλίας, παραυπνίας και μεικτά.
Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος
Εκάβης 25 Γαλάτσι
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2114237240 & 6934614329
