Το WISC – V είναι το ποιο διαδεδομένο και πλήρες κλινικά χορηγούμενο ψυχομετρικό εργαλείο για την αξιολόγηση της νοητικής κατάστασης σε παιδιά και εφήβους από 6 έως 16 ετών και 11 μήνες. Αποτελεί την Ελληνική έκδοση της κλίμακας Wechsler Intelligence Scale for Children σταθμισμένη στις ανάγκες του Ελληνικού πληθυσμού με την επιστημονική επιμέλεια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Το WISC – V στην αναθεωρημένη του έκδοση εντοπίζει με ακρίβεια τις γνωστικές δεξιότητες του παιδιού αλλά και τα γνωστικά ελλείματα που μπορεί να ανήκουν ή να προαναγγέλλουν νευροαναπτυξιακές διαταραχές, μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχές επικοινωνίας, δυσχέρειες σε οπτική, ακουστική και εργαζόμενη μνήμη.
Η δοκιμασία αποτελείται από πέντε κύριους δείκτες : Δείκτης Λεκτικής Κατανόησης, Δείκτης Οπτικοχωρικής Αντίληψης, Δείκτης Ρέοντα Συλλογισμού, Δείκτης Εργαζόμενης Μνήμης και Δείκτης Ταχύτητας Επεξεργασίας.
Στο τέστ περιλαμβάνονται και άλλοι πέντε υποστηρικτικοί δείκτες που εμβαθύνουν στην διεξοδική ανάλυση των γνωστικών δεξιοτήτων του παιδιού: Δείκτης Ποσοτικού Συλλογισμού, Δείκτης Ακουστικής Εργαζόμενης Μνήμης, Δείκτης Μη Λεκτικής Ικανότητας, Δείκτης Γενικής Ικανότητας, Δείκτης Γνωστικής Επάρκειας.
Η αξιολόγηση WISC – V στο Πρόοδος Ψυχής πραγματοποιείται από έμπειρο και εξειδικευμένο ψυχολόγο και η ακόλουθη διαδικασία έχει ως εξής:
1) Πρώτη συνάντηση με τους γονείς για τη συλλογή ιστορικού και την εκτίμηση του προφίλ του παιδιού.
2) Διεξαγωγή Τεστ σε ειδικά διαμορφωμένο περιβάλλον.
3) Ερμηνεία Αποτελεσμάτων: Ο ειδικός θα εκτιμήσει τις γνωστικές δεξιότητες και τα γνωστικά ελλείμματα του παιδιού.
4) Αναφορά Αποτελεσμάτων: Σε περίπτωση που το επιθυμούν οι γονείς παρουσιάζονται τα ευρήματα της διαδικασίας και προτείνονται οι κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις.
5) Τα αποτελέσματα του WISC – V μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους γονείς για κάθε νόμιμη χρήση (επιτροπή ΚΕΠΑ).
Χρόνος Χορήγησης από 60 έως 90 λεπτά
Χρόνος Παραλαβής Αποτελεσμάτων από 1 έως 5 ημέρες.
Με το WISC – V έχουμε την δυνατότητα να ανιχνεύσουμε με ακρίβεια τις γνωστικές αδυναμίες του παιδιού. Ο έγκαιρος και ακριβής εντοπισμός των ελλειμμάτων είναι καθοριστικής σημασίας για την αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής παρέμβασης.
Η επιθετική συμπεριφορά είναι ένα συχνό φαινόμενο στην παιδική και την εφηβική ηλικία και θέτει συχνά σε προβληματισμό τους γονείς, το σχολείο και την κοινωνία. Από τη μια μπορεί να θεωρηθεί ως ένα φυσιολογικό στάδιο ανάπτυξης των παιδιών ή να προμηνύει μια ανάπτυξη κάποιας ψυχικής διαταραχής στο μέλλον. Η χρόνια επιθετική συμπεριφορά με έναρξη στην παιδική ηλικία σχετίζεται με την χαμηλή αυτοεκτίμηση, την χαμηλή νοημοσύνη, την ανάπτυξη παραβατικής συμπεριφοράς, της κοινωνικής απομόνωσης και της αδυναμίας διαπραγμάτευσης σε κοινωνικοοικονομικές συναλλαγές στην ενήλικη ζωή.
Η επιθετική συμπεριφορά χωρίζεται στην παρορμητική, την παροδική και στην προκλητική ή προμελετημένη.
Η παρορμητική επιθετικότητα χαρακτηρίζεται ως άμεση-αντανακλαστική αντίδραση έπειτα από κάποιο έναυσμα και περιορίζεται στις εκρήξεις θυμού, στα σωματικά χτυπήματα και στην κακή γλώσσα.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ στη διάσταση της Υπερκινητικότητας μπορεί στην διαχείριση του άγχους τους να εκφράζονται επιθετικά. Στα περισσότερα παιδιά οι επιθετικές αντιδράσεις μειώνονται από μόνες τους κατά την ανάπτυξή τους (βλέπε προηγούμενο άρθρο με τίτλο ΔΕΠΥ στην ενήλικη ζωή).
Η προκλητική ή προμελετημένη επιθετικότητα γίνεται σε μεγαλύτερη ηλικία και αφορά στην κλοπή αντικειμένων, την απαξίωση των άλλων, στην παρενόχληση των συμμαθητών και την περιφρόνηση γονέων και καθηγητών.
Αυτές οι συμπεριφορές υιοθετούνται από το παιδί κατά κύριο λόγο όταν δεν λαμβάνει προσοχή ή όταν δεν θεσπίζονται όρια από τους γονείς. Τα παιδιά έχουν δύο τρόπους για να αποσπούν την προσοχή των γονέων α) να επιδιώκουν την επιβράβευση (καλοί βαθμοί στο σχολείο) και β) να ελκύουν το ενδιαφέρον δια μέσου της επιθετικότητας τους. Τα παιδιά που δεν έχουν όρια αποκτούν σταδιακά την αίσθηση του “αυτονόητου δικαιώματος” δηλαδή, της υπέρμετρης σημαντικότητας του εαυτού, απαξιώνοντας και υποτιμώντας τους άλλους. Τα παιδιά με έλλειψη ορίων και αίσθησης του αυτονόητου δικαιώματος έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν αντικοινωνική – ναρκισσιστική διαταραχή.
Το 3 με 7% των παιδιών από την βρεφική ως και την εφηβική ηλικία ενδέχεται να εκδηλώσουν παροδικά ξεσπάσματα επιθετικότητας, αυτές οι συμπεριφορές όταν χρονικά είναι περιορισμένες θεωρούνται φυσιολογικές. Όταν η επιθετικότητα παραμένει σε βάθος χρόνου σχηματίζει νοητικά μοτίβα επικοινωνίας και αντίδρασης με τους άλλους και αυτά τα μοτίβα μεταμορφώνονται σε διαταραχές.
Διαταραχές επιθετικής συμπεριφοράς
Α. Αντιθετική ή Προκλητική Διαταραχή : Σηματοδοτείται πριν από τα 8 έτη και αφορά στο ευρύτερο πρόβλημα του παιδιού να συμβαδίσει με τους κανόνες των γονέων, των καθηγητών αλλά και με τους συνομηλίκους (ομαδικό παιχνίδι). Το παιδί φαίνεται συχνά θυμωμένο και ενοχλημένο.
Χαρακτηριστικά Διαταραχής:
Προσχολική ηλικία (3 έως 6 ετών) : Ανυπομονησία, Επιθετικότητα, Εμφάνιση προκλητικών συμπεριφορών στους ενήλικες, Δυσκολία συνεννόησης στο παιδικό παιχνίδι
Σχολική ηλικία (6-11 ετών) : Αναπτύσσονται μαθησιακές δυσκολίες, Παρορμητικότητα και Ανησυχία
Προ Εφηβεία (11-13 ετών) : Κακές σχέσεις με τους συνομιλήκους, Εντάσεις στο οικογενειακό περιβάλλον, Εμφάνιση παραβατικών συμπεριφορών, Απώλεια σχολικού ενδιαφέροντος, Προβλήματα με την εικόνα του εαυτού και της αυτοεκτίμησης, Είναι ποιο επιρρεπείς στην έναρξη καπνίσματος, ψυχοτρόπων ουσιών και αλκοόλ
Εφηβεία (13-18 ετών) : Εμπλοκή σε παραβατικές δραστηριότητες υψηλού ρίσκου, Μεγάλες δυσκολίες με το σχολικό περιβάλλον, Απομόνωση από τον περίγυρο (φίλοι και οικογένεια), Έφεση σε εθισμούς και Εμφάνιση αγχωδών διαταραχών και κατάθλιψης
Β. Η Διαταραχή Συμπεριφοράς ξεκινά πριν από την ηλικία των 10 ετών και σπάνια εμφανίζεται μετά την ηλικία των 16 ετών. Στην διαταραχή επικρατεί σημαντική λεκτική και σωματική επιθετικότητα προς τους άλλους, συστηματική παραβίαση του νόμου, καταστροφή περιουσίας, πυρομανία, κλοπές και σκληρότητα προς τα ζώα. Επηρεάζεται η σχολική επίδοση και ξεκινούν οι εθισμοί στις ουσίες. Τα χαρακτηριστικά πρέπει να επιμένουν για τουλάχιστον 6 μήνες.
Γ. Η Αντικοινωνική Διαταραχή προσωπικότητας, αφορά στις πεποιθήσεις και την ευρύτερη νοοτροπία του ατόμου για τον εαυτό του, τους άλλους και την κοινωνία προκαλώντας σημαντικές διαπροσωπικές και κοινωνικές δυσκολίες. Τα νοητικά μοτίβα σχηματίζονται στην παιδική ηλικία και εκδηλώνονται μετά από τα 15 έτη. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κακή σχολική επίδοση, μικρή αυτοεκτίμηση, χαμηλή ανοχή στις ματαιώσεις, επιμονή με τα ψέματα και κλοπές. Στις διαπροσωπικές σχέσεις επικρατούν συχνοί καυγάδες και σημαντική έλλειψη τύψεων, ενοχών και ενσυναίσθησης. Συνήθως οι αντικοινωνικοί χαρακτήρες έχουν ιστορικό σωματικής κακοποίησης, άστατο οικογενειακό περιβάλλον και παραμέλησης κατά την παιδική ηλικία.
Παράγοντες έκφρασης των διαταραχών
α) Παραμέληση στη παιδική ηλικία : Η γονική παραμέληση στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής αποτελεί μια σημαντική μεταβλητή εκδήλωσης της παιδικής επιθετικότητας. Η παραμέληση αποτελεί την ποιο συχνή μορφή παιδικής κακοποίησης που έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στην πορεία ανάπτυξης του παιδιού.
β) Ψυχολογική κακομεταχείριση των γονέων απέναντι στο παιδί. Αφορά σε ένα μοτίβο επαναλαμβανόμενων ζημιών που περιλαμβάνει υποτίμηση, άρνηση συναισθηματικής προσκόλλησης και προβολή κακών συμπεριφορών από τον γονέα στο παιδί. Με αυτούς τους τρόπους καταστρέφεται στο παιδί η αίσθηση της ασφάλειας.
γ) Η Υπερβολική Γονική Πειθαρχία και η χρήση σωματικής τιμωρίας από τους γονείς στα παιδιά αποτελεί μια μορφή επικοινωνίας στην σύγκρουση επιδεικνύοντας στο παιδί να επιλύνει με βία τις διαφορές του.
δ) Η βία μέσω των ΜΜΕ, τάσεων και κουλτούρας προωθούν την εφηβική παραβατικότητα.
Η Νοητική Ενδυνάμωση αποτελείται από ένα σύνολο μη φαρμακευτικών προσεγγίσεων που κινητοποιούν και ενδυναμώνουν αποτελεσματικά το νευρικό σύστημα και απευθύνεται κατά κύριο λόγο σε ασθενείς με νόσο Alzheimer αρχικού και μετρίου σταδίου, σε άτομα με Ήπια Γνωστική Διαταραχή, σε ασθενείς με Πολλαπλή Σκλήρυνση και σε άτομα που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο και κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις.
Οι τεχνικές νοητικής ενδυνάμωσης αποσκοπούν σε τρεις παράγοντες: Στην βελτίωση των γνωστικών λειτουργιών κάνοντας τους νευρώνες πιο ανθεκτικούς απέναντι στην Άνοια μειώνοντας την εξάπλωση της Άνοιας.Οι νοητικές τεχνικές αφορούν δοκιμασίες της καθημερινής ζωής βοηθώντας τον ασθενή να διατηρήσει και να ανακτήσει την αυτονομία του.
Στο Ψυχοθεραπευτικό Κέντρο “Πρόοδος Ψυχής” η νοητική ενδυνάμωση πραγματοποιείται ηλεκτρονικά με εγκεκριμένα λογισμικά από Ελληνικά ΑΕΙ.
Ποια είναι τα οφέλη της Νοητικής Ενδυνάμωσης;
Ο ασθενής σταδιακά ανακτά την αυτονομία του και βελτιώνεται σημαντικά η ποιότητα ζωής του αλλά και των φροντιστών του.
Παράλληλα από την ενδυνάμωση της μνήμης ενισχύεται και η διάθεση καταπολεμώντας τα κύματα απόσυρσης ή άλλης καταθλιπτικής συμπτωματολογίας.
Για τους ανθρώπους που έχουν οικογενειακό ιστορικό βοηθά σημαντικά στην πρόληψη εμφάνισης κάποιας νευροεκφυλιστικής νόσου κατά 46%.
Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα νοητικής ενδυνάμωσης του Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου “Πρόοδος Ψυχής”
Στο Πρόοδος Ψυχής έχουμε διαμορφώσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα νοητικής αποκατάστασης από την αξιολόγηση μέχρι και την αποκατάσταση. Σχεδιάζεται ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πρόγραμμα ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του ασθενούς που μπορεί να πραγματοποιηθεί ατομικά ή και ομαδικά.
Αναλυτικότερα περιλαμβάνονται:
1. Νευροψυχολογικός Έλεγχος για τον εντοπισμό γνωστικών ελλειμμάτων
2.Ασκήσεις μήνης, αντίληψης, προσοχής, προσανατολισμού σε ηλεκτρονικό υπολογιστή ή με συμβατικούς τρόπους. Επιπλέον θεραπεία διά αναμνήσεων, μέσω τέχνης, μουσικής, χειροτεχνίας ατομικά και ομαδικά.
3.Συμβουλευτική φροντιστών σχετικά με το θέμα διαχείρισης και διαβίωσης του ασθενούς.
4.Ψυχολογική υποστήριξη ασθενούς.
Φροντίζουμε να είναι το περιβάλλον ευχάριστο για τους θεραπευόμενούς μας!
Πότε πρέπει να περιμένουμε τα πρώτα αποτελέσματα;
Τα πρώτα αποτελέσματα φαίνονται στους πρώτους τρεις μήνες με συχνότητα 2-3 φορές την εβδομάδα. Τα πιο οριστικά αποτελέσματα φαίνονται μετά από 6 μήνες.
Το άγχος είναι μια φυσιολογική κατάσταση διέγερσης και προέρχεται από το ρήμα ἄγχω, που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σημαίνει σφίγγω ή πνίγω και ενεργοποιείται όποτε ο οργανισμός αισθανθεί ότι διαταράσσεται η ισορροπία του εξαιτίας κάποιας εξωτερικής ή εσωτερικής μεταβολής. Αυτή η διατάραξη θέτει σε ετοιμότητα το αυτόνομο νευρικό σύστημα, το οποίο λειτουργεί ακούσια (χωρίς συνειδητή επιλογή) με αποτέλεσμα ο ψυχισμός να εκφράζεται με συμπεριφορές πάλης, φυγής και παγώματος.
Το άγχος ως βιολογικός μηχανισμός είναι ευεργετικός όταν είναι παροδικός, δηλαδή όταν κρατάει για σύντομο χρονικό διάστημα. Η σύντομη δράση του άγχους ονομάζεται εύ-στρες και βοηθά τον άνθρωπο να φέρει εις πέρας μια πρόκληση αλλά όταν το άγχος παρατείνεται σε βάθος χρόνου ονομάζεται δις-στρες και επιφέρει πολλά προβλήματα στην υγεία.
“Το μακροχρόνιο άγχος από ένα ευεγερτικό χαρακτηριστικό καταλήγει σε επιζήμιο για την ψυχική και σωματική ακεραιότητα του ανθρώπου. Να σημειωθεί ότι το άγχος είναι ένα έμφυτο στοιχείο της φύσης που προορίζεται για την προστασία της ίδιας μας της ύπαρξης. Πολλοί άνθρωποι τρέφουν ελπίδες ότι το άγχος ξεριζώνεται, η αλήθεια είναι ότι δεν ξεριζώνεται αλλά τροποποιείται. Επομένως, αυτός που θέλει να κατευνάσει τα επίπεδα του άγχους του καλείται να λάβει σημαντικές πρωτοβουλίες στη ρύθμιση της καθημερινότητάς του και του εσωτερικού του κόσμου.“
Αυτό που ονομάζουμε άγχος αποτελείται από ένα σύστημα ορμονών που θέτουν τον οργανισμό σε μια κατάσταση διέγερσης και υπερεπαγρύπνησης. Μόλις τα αισθητηριακά κέντρα μεταφράσουν ένα απειλητικό ερέθισμα (πχ μοναξιά, φοβίες, ανεργία, απώλεια, ασθένεια, θλίψη, τζετ λακ κ.α) εκκρίνουν τις ορμόνες νορεπινεφρίνη, κορτιζόλη και ιντερλευκίνη. Πολλές φορές τα εξωτερικά ερεθίσματα παρερμηνεύονται σε απειλητικά λόγω απουσίας προϋπάρχουσας γνώσης και εμπειρίας.
Συγκεκριμένα, μόλις αντικρίσει ο οργανισμός το απειλητικό ερέθισμα ή μια εσωτερική ενόχληση απελευθερώνει ορμόνες που επιφέρουν άμεσες αλλαγές στην διάθεση, την αντοχή και την συμπεριφορά. Αυτές είναι οι διεγερτικές νορεπινεφρίνη και κορτιζόλη και μια ανοσοποιητική η κυτοκίνη ιντερλευκινη – 6 που διεγείρει την φλεγμονή και έχει κανταπραυντικές δράσεις όπως στο να προκαλεί κόπωση και υπνηλία, ρόλος της είναι να φέρει τον οργανισμό σε πρότερη κατάσταση.
Η χρόνια διάρκεια του στρες ενεργοποιεί την παραφλεγμονή
Ως παραφλεγμονή σύμφωνα με το Ιατρικό Ελληνο Αγγλικό λεξικό περιγράφεται η προσαρμοστική απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος προς τα χαμηλά επίπεδα στρες. Αυτή η απόκριση βασίζεται κυρίως σε μακροφάγα που κατοικούν στους ιστούς και βρίσκονται σε μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ της βασικής ομοιοστατικής κατάστασης και της κλασσικής φλεγμονώδους απόκρισης. Η παραφλεγμονή πιθανόν ευθύνεται για τις χρόνιες φλεγμονώδεις καταστάσεις, που σχετίζονται με τις σύγχρονες ανθρώπινες νόσους.
Η παραφλεγμονή είτε ενεργοποιεί εκ νέου, είτε λειτουργεί ως ενισχυτής για την κλιμάκωση των ιδιοπαθών παθήσεων. Προκαλεί μια σωρεία προβλημάτων όπως : ανοσολογική δυσλειτουργία, δυσλιπιδαιμία, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακά νοσήματα, αυτοάνοσα και αλλεργικά νοσήματα, οστεοπενία / οστεοπόρωση και καρκίνο. Τα ψυχοσωματικά νοσήματα είναι εύκολο να πυροδοτηθούν καθώς η παραφλεγμονή είναι αποτέλεσμα της ορμονικής απόκρισης του οργανισμού στο στρες.
Σε ποιους τομείς προκαλεί πρόβλημα το μακροχρόνιο Στρες ?
1.Στον Ψυχισμό: Το στρες αλληλεπιδρά με το σύστημα ανταμοιβής κυρίως μέσω του Υποθαλάμου CRF και επιφέρει αρνητική συναισθηματική κατάσταση και εθιστική συμπεριφορά. Πιο συγκεκριμένα, οι χρόνια αγχώδεις άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι να εκδηλώσουν : Κατάθλιψη και Διαταραχές Διάθεσης, Φοβίες, Μετατραυματικά Σύνδρομα και Ιδεοψυχαναγκαστικές Παθήσεις, Διαταραχές Προσωπικότητας ακόμα και Ψυχωσικά επεισόδια.
2.Στην Αντοχή: Αισθήματα Υπνηλίας, Εξάντλησης και Χρόνιας Κόπωσης
3.Σε Νευρολογικά Ζητήματα: Έκπτωση στην Αντίληψη και Προβλήματα στην Μάθηση, Αισθήματα Ζάλης, Αστάθειας, Μουδιάσματα και Ημικρανίες.
Η νευροπλαστικότητα είναι μια ιδιότητα του νευρικού συστήματος που βοηθά στην ευκολότερη προσαρμογή και ανάκαμψη του εγκεφάλου απέναντι στις μεταβολές.
Μέχρι πρότινος γνωρίζαμε ότι ο άνθρωπος γεννιέται με έναν συγκεκριμένο αριθμό νευρώνων αλλά από το 1998 διαπιστώθηκε ότι οι νευρώνες έχουν την τάση να αυτοθεραπεύονται, να ενδυναμώνονται και σε ορισμένες καταστάσεις να αναπαράγονται. Αυτή η ανακάλυψη εξακολουθεί να βοηθά εμάς τους ειδικούς να διαμορφώσουμε νέες θεραπείες για την αντιμετώπιση ψυχικών και κυρίως νοητικών διαταραχών.
Αρχικά ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από 86 δις νευρώνες εκ των οποίων κατά την γέννηση ο κάθε νευρώνας να αντιστοιχεί σε 2500 συνάψεις. Στην πορεία της ανάπτυξης οι συνάψεις στον φλοιό αυξάνονται στις 15000 ανά νευρώνα. Μετά από την ηλικία των 30 οι περιττοί νευρώνες σταδιακά ξεκινούν να φθίνουν και απομένουν μόνο οι απαραίτητοι. Επομένως, οι εγκεφαλικές αλλαγές προκύπτουν καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του ανθρώπου άλλοτε ως αποτέλεσμα φυσιολογικής εξέλιξης και άλλοτε ως συνέπεια ενός χτυπήματος ή κάποιας νόσου. Συνεπώς, ο ρόλος της νευροπλαστικότητας είναι να αναδιαμορφώνει τα νευρωνικά δίκτυα και τις πληγείσες εγκεφαλικές δομές, επιτρέποντας στον εγκέφαλο να αποκτά νέες δεξιότητες και να ανακάμπτει με το λιγότερο κόστος και την λιγότερη ζημιά από αρρώστιες και τραυματισμούς.
Η νευροπλαστικότητα μπορεί να επηρεαστεί από διάφορους παράγοντες, όπως:
Κοινή εμπειρία: Ο τρόπος ζωής, οι γνώσεις και τα μοτίβα σκέψης επιφέρουν σε βάθος χρόνου αλλαγές στο συναίσθημα, την σκέψη και την συμπεριφορά. Ωστόσο, όσο πιο δραστήριος είναι ο άνθρωπος, τόσο και πιο υγιή νου έχει. Δεν είναι τυχαίο που οι πάσχοντες από αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές παρουσιάζουν συχνά γνωστικά ελλείμματα.
Ηλικία: Εξαιτίας του γήρατος εξασθενούν και πεθαίνουν οι περιττοί νευρώνες και μένουν μόνο οι αναγκαίοι. Η εκμάθηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων μπορεί να ενδυναμώσει αποτελεσματικά τους νευρώνες κάνοντας τους πιο ανθεκτικούς και αποτελεσματικούς.
Περιβάλλον: Το παριβάλλον λαμβάνει κυριάρχο ρόλο στην ψυχοσυναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη του ατόμου. Η ανάπτυξη σε ένα αστικό ή επαρχικό περιβάλλον και κατά πόσο σε μια σταθερή ή άστατη οικογένεια μπορεί να συμβάλλει στην εξέλιξη η μη ορισμένων εγκεφαλικών περιοχών.
Στρες: Η χρόνια έκθεση στο στρες έχει ως αποτέλεσμα την εξασθένηση της ανοσοποιητικής λειτουργίας του οργανισμού και τον περιορισμό της εγκεφαλικής δραστηριότητας κάνοντας το άτομο να έχει στρεβλή βούληση και ψυχολογικές μεταπτώσεις.
Άσκηση: Η σωματική άσκηση αυξάνει την εγκεφαλική διέγερση βοηθώντας στην καλύτερη υγιή σκέψη. Η έλλειψη σωματικής άσκησης αφήνει τον νου αδρανή, άραγε και η ιδιότητα της νευροπλαστικότητας να ειναι μειωμένη.
Ύπνος: Ο επαρκής ύπνος στις σωστές ώρες που πρέπει απελευθερώνει ορμόνες που ενισχύουν την νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου. Η έλλειψη ύπνου στρεσάρει τον οργανισμό και την διάθεση και φέρνει ελλείμματα στην σκέψη και την συμπεριφορά.
Νευροεκφυλιστική Νόσος και Εγκεφαλική Βλάβη: Τόσο κάποια η νευροεφυλιστική νόσος (πχ Άνοια) όσο και καποια εγκεφαλική βλάβη μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει και να ανακάμπτει.
Διατροφή: Η μεσογειακή διατροφή χωρίς κορεσμένα λιπαρά παρέχει βασικά θρεπτικά συστατικά για τον εγκέφαλο που μπορεί να προάγει τη νευροπλαστικότητα.
Υπάρχουν τρεις μορφές νευροπλαστικότητας
Α. Συναπτική πλαστικότητα
Η συναπτική πλαστικότητα είναι όταν ο εγκέφαλος μαθαίνει νέα πράγματα και εκτείθεται σε εμπειρίες. Με κάθε νέα εμπειρία και γνώση σχηματίζονται καινούργια νευρωνικά δίκτυα με σκοπό την βελτίωση των εγκεφαλικών δομών. Η διαδικασία της μάθησης σε βιολογικό αντίκτυπο ενισχύει την ροή σήματος μεταξύ των νευρώνων κάνοντάς τους πιο ανθεκτικούς. Αυτό, επιτυγχάνεται με την επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα όπως: χορός, ποδήλατο, πολεμική τέχνη, με την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας, ανάγνωσης βιβλίου, επιτραπέζια, σταυρόλεξα κα.
Β. Νευρογένεση
Η νευρογένεση είναι μια διαδικασία του εγκεφάλου που επιβεβαιώθηκε το 1998 και αφορά στην αντίσταση ενάντια στον θάνατο του εγκεφάλου. Αναλυτικότερα ο εγκέφαλος σε κάποιες περιοχές έχει αποθηκευμένα αρχέγονα κύτταρα (stem cells) για να επουλώνει τις πληγείσες περιοχές. Αυτά τα αρχέγονα κύτταρα χωρίζονται σε άρτια εξοπλισμένους νευρώνες και σε βλαστικά κύτταρα τα οποία εδράζονται στον ιππόκαμπο, στον οδοντωτό έλικα και στον προ μετωπιαίο φλοιό. Η δουλειά αυτών των κυττάρων είναι να μεταναστεύουν σε εγκεφαλικές περιοχές όπου υπήρξε μαζικός θάνατος νευρώνων (πχ εγκεφαλικό) για να διατηρηθεί η λειτουργική ικανότητα.
Γ. Αντισταθμιστική Λειτουργική Πλαστικότητα
Με το πέρας των ετών παρουσιάζουμε όλο και πιο χαμηλές γνωστικές επιδόσεις σε σχέση με τους νεότερους. Το παράδοξο είναι ότι δεν παρουσιάζουν όλοι οι ηλικιωμένοι χαμηλές επιδόσεις και απεναντίας, τα πηγαίνουν καλά όπως οι νεότεροι. Αυτό προκύπτει επειδή οι μεγαλύτεροι άνθρωποι μπορεί να έχουν εξασθενημένους νευρώνες αλλά έχουν κάτι που δεν το έχουν τόσο οι νέοι και αυτό είναι το στοιχείο της εμπειρίας, έτσι καταφέρνουν και διατηρούν υγιή την σκέψη τους. Οι ικανότητες που λειτουργούν αντισταθμιστικά-λειτουργικά εντοπίζονται και ενισχύονται μέσα από τις γνωστικές δοκιμασίες.
Θεραπευτικά Οφέλη
Η διαδικασία της εγκεφαλικής νευροπλαστικότητας χρησιμοποιείται αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της Άνοιας διότι αφενός εμποδίζεται η νευροεκφυλιστική εξάπλωση και αφετέρου διατηρείται το άτομο παραγωγικό και ανεξάρτητο.
Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος αποτελείται από ένα σύνολο συμπτωμάτων που επηρεάζουν ταυτόχρονα α) την επικοινωνία, β) την κοινωνική αλληλεπίδραση, γ) την περιορισμένη και την στερεοτυπικά επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά με περίοδο έναρξης πριν από τα 3 έτη. Η διαταραχή επηρεάζει το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού και παρουσιάζεται πιο συχνά στα αγόρια κατά αναλογία 4 προς 1 σε σχέση με τα κορίτσια (ICD-10). Η έγκαιρη αντιμετώπιση είναι σημαντική για την πορεία εξέλιξης του φάσματος.
Τα πρώιμα σημάδια της ΔΑΦ εμφανίζονται ανυποψίαστα κατά την βρεφική ηλικία με τα κυρίαρχα συμπτώματα να εντοπίζονται στο απροσδιόριστο κλάμα του παιδιού, την απουσία βλεμματικής επαφής στις κινήσεις του φροντιστή, την απουσία της χαράς όταν οι άλλοι του χαμογελούν και την μη ανταπόκριση στο όνομά του, ή στον ήχο ενός οικείου προσώπου. Στην πορεία της ανάπτυξης εμφανίζονται αστάθειες στον ύπνο, προβλήματα στην διατροφή (Πίκα) και δυσλειτουργίες στην ανάπτυξη των γνωστικών λειτουργιών.
Στα ΔΑΦ άτομα παρατηρείται μειωμένη αισθητηριακή ικανότητα στην ανταπόκριση των ερεθισμάτων του περιβάλλοντος. Η έλλειψη της ικανότητας κάνει τα άτομα να μην αντιλαμβάνονται άμεσα τον πόνο και τον φόβο. Σε περίπτωση που φοβηθούν τείνουν να τρομοκρατούνται από θορύβους και από πράγματα που είναι άνευ σημασίας. Επιπλέον, οι άνθρωποι με αυτισμό έχουν διαφορετικό διανοητικό μηχανισμό εστιάζοντας περισσότερο στην λεπτομέρεια των πραγμάτων, εξάλλου η εσωστρέφεια είναι το ιδίωμα που τους χαρακτηρίζει. Αυτό διακρίνεται επειδή έχουν έφεση σε εξειδικευμένα ενδιαφέροντα και θυμούνται αριθμούς τηλεφώνου, πινακίδες αυτοκινήτων και διευθύνσεις. Σπουδαίες προσωπικότητες με αυτισμό ήταν ο Albert Einstein, ο Νικόλα Τέσλα,, ο διάσημος αστροφυσικός της ΝΑSA Καρλ Σέιγκαν και άλλοι.
Ο αυτισμός εκφράζεται σε πολλά επίπεδα και διαχωρίζεται από το φάσμα της νοητικής στέρησης. Αυτό σημαίνει ότι κάποιοι από τους αυτιστικούς ασθενείς μπορούν να ζήσουν πλήρως ανεξάρτητοι στην ενήλικη ζωή.
Αιτιολογία Αυτισμού
Στους αυτιστικούς ασθενείς παρατηρούνται αυξημένα επίπεδα σεροτονίνης και ανωμαλίες στο μεταιχμιακό σύστημα. Το μεσολόβιο παραμένει υποανάπτυκτο και εντοπίζεται ανεπαρκής δραστηριότητα στην αμυγδαλή η οποία είναι η εγκεφαλική περιοχή που εδράζονται τα συναισθήματα. Η μειωμένη λειτουργία της αμυγδαλής μπορεί να σχετίζεται με τα χαμηλά επίπεδα ενσυναίσθησης, αίσθησης πόνου και αντίληψης φόβου που παρουσιάζουν τα ΔΑΦ άτομα.
Στους γενετικούς παράγοντες ευθύνονται περισσότερα από 100 γονίδια για την δημιουργία αυτιστικής συμπεριφοράς. Δεν έχουν όλοι οι ασθενείς τα ίδια δυσλειτουργικά γονίδια αλλά ένα μέρος από αυτά. Τα γονίδια HOXA1 and HOXB1SHANK3NLGN3CDH9, CDH10 κ.α. επηρεάζουν την νευρολογική ανάπτυξη του ατόμου και κληρονομούνται κατά 80%.
Οι προγενετικοί και κατά την γέννηση παράγοντες όπως η προχωρημένη ηλικία των γονέων κατά την σύλληψη, η έκθεση της εγκύου σε φάρμακα, η μητρική παχυσαρκία, το χαμηλό βάρος του εμβρύου και οποιαδήποτε δυσκολία που μπορεί να στερήσει την οξυγόνωση του μωρού δείχνουν να σχετίζονται με την ανάπτυξη εγκεφαλικής ανωμαλίας και συνάμα με την πιθανότητα εμφάνισης αυτιστικής συμπεριφοράς κατά την ανάπτυξη.
Συμπτώματα Αυτισμού (DSM-5)
Τα ακόλουθα συμπτώματα θα πρέπει να εμφανίζονται στην πρώιμη ανάπτυξη και δεν εκδηλώνονται όλα την ίδια χρονική στιγμή.
*Η διάγνωση πραγματοποιείται με την παρουσία και την συμμετοχή των γονέων, την παρατήρηση της συμπεριφοράς του παιδιού και από τα αποτελέσματα των ψυχομετρικών εργαλείων.
Α. Επίμονα ελλείμματα στην κοινωνική επικοινωνία και αλληλεπίδραση, είτε του παρόντος είτε από ιστορικό μετά τα ακόλουθα:
Μειωμένη συγκινησιακή έκφραση, αποτυχία διατήρησης μιας κουβέντας, μειωμένη συμμετοχή σε ενδιαφέροντα και αδυναμία έναρξης νέων πραγμάτων.
Αδύναμη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία. Εκπτώσεις στην χρήση βλεμματικής επαφής, γλώσσας σώματος και αδυναμίας κατανόησης χειρονομιών και εκφράσεων προσώπου.
Αδυναμία στην ανάπτυξη και την διατήρηση των σχέσεων. Δυσκολίες προσαρμογής πρέπουσας συμπεριφοράς που αρμόζει σε διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια. Αδυναμία απόκτησης και διατήρησης φίλων και συμμετοχής σε ομαδικό ή φανταστικό παιχνίδι.
Β. Περιορισμένα ή επαναληπτικά πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων ή δραστηριοτήτων που εκδηλώνονται είτε του παρόντος, είτε από ιστορικό:
Στερεοτυπικές και επαναληπτικές κινήσεις, χρήση αντικειμένων και ομιλίας (συγκεκριμένη παράταξη παιχνιδιών και αντικειμένων, κραυγές και φράσεις).
Εμμονή σε τελετουργικά και συνήθειες (τικ, παράξενοι χαιρετισμοί, άκαμπτα πρότυπα σκέψης, δεν του φεύγει η ιδέα, εμμονές, πρέπει να ακολουθήσει την ίδια διαδρομή ή να φάει το ίδιο φαγητό).
Προσκόλληση σε ενδιαφέροντα τα οποία δεν θεωρούνται φυσιολογικά για την ηλικία και τις ανάγκες του παιδιού.
Υπεραντιδραστικότητα ή υποαντιδραστικότητα στις αισθήσεις.
Αδιαφορία στον πόνο, την θερμοκρασία, την αρνητική απαντητικότητα σε ήχους και γεύσεις, χρήση όσφρησης και άγγιγματα αντικειμένων.
Βαρύτητα Αυτισμού.
Ο Αυτισμός όπως και κάθε νευροαναπτυξιακή και ψυχική διαταραχή χωρίζεται σε επιμέρους επίπεδα, από το ελαφρύ που είναι το πιο λειτουργικό σημείο του φάσματος ως το βαρύ που το άτομο έχει ανάγκη αυξημένης φροντίδας.
Επίπεδο 1. Το άτομο είναι εν δυνάμει λειτουργικό αλλά σε μικρότερες ηλικίες απαιτείται η υποστήριξη από την οικογένεια. Χωρίς την παρουσία της υποστήριξης στην παιδική ηλικία προκύπτουν σοβαρά προβλήματα στην επικοινωνία, την κοινωνική συναναστροφή, στην αδυναμία λήψης πρωτοβουλιών και εύρεσης φίλων στην ενήλικη ζωή. Ο λόγος των ατόμων είναι ικανοποιητικός αλλά μπορεί να χάνεται στην πορεία της κουβέντας, επίσης, τείνουν να υιοθετούν παράξενες συνήθειες και τρόπους. Τα άτομα στο πρώτο επίπεδο δυσκολεύονται ελαφρώς να προσαρμόζονται σε νέες συνθήκες.
Επίπεδο 2.Τα άτομα χρήζουν σημαντικής υποστήριξης κατά την παιδική ηλικία και στην ενήλικη ζωή. Υπάρχουν σαφή ελλείμματα στην λεκτική και την μη λεκτική επικοινωνία. Οι κοινωνικές δεξιότητες είναι χαμηλές ακόμα και με υποστήριξη. Δύσκολα αντιμετωπίζουν τις αλλαγές και η ανάγκη αλλαγής προσοχής και δραστηριότητας τους παράγουν ανυπόφορο άγχος. Διακρίνονται πολλές επαναληπτικές συμπεριφορές και μη φυσιολογικές επικοινωνιακές αντιδράσεις.
Επίπεδο 3. Η υποστήριξη είναι αρκετά σημαντική και διαχρονική. Δεν υπάρχει επικοινωνία και ούτε κοινωνική συμπεριφορά και το άτομο μιλάει μόνο με λέξεις για να καλύψει τις ανάγκες του. Τα διαγνωστικά κριτήρια Α και το Β κριτήρια εκφράζονται στην πληρότητά τους.
Συννοσηρότητα
Πιο συχνές ψυχικές παθήσεις που συνδέονται με τον Αυτισμό είναι η Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, η Νοητική Στέρηση, η Γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και σε μικρότερη έκταση η Διπολική διαταραχή, τα Ψυχωτικά επεισόδια και η Σχιζοφρένεια.
Οι ψυχοσεξουαλικές δυσλειτουργίες είναι ένας συνδυασμός ψυχολογικών ζητημάτων που δεν στηρίζονται σε κάποια παθολογική αιτία. Αυτά τα προβλήματα μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμα, να υπήρξαν κάποτε σε κάποια δύσκολη στιγμή της ζωής ή να εντείνονται σε βάθος χρόνου. Στο ζήτημα της μακροχρόνιας δυσλειτουργίας πρέπει να προσδιοριστούν τα ερεθίσματα, η φύση της έκθεσης καθώς και η βαρύτητα δυσλειτουργίας. Πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να αποδεχτούν, να αντιμετωπίσουν και να μοιραστούν το πρόβλημα σε έναν ειδικό κάνοντας έτσι την δυσλειτουργία να διαιωνίζεται. Οι ψυχοσεξουαλικές δυσλειτουργίες μπορεί να διαβρώσουν την ποιότητα της σχέσης, την αυτοεκτίμηση και αυτοαντίληψη του εαυτού καθώς και να αποτρέψει το άτομο να αναζητήσει νέες γνωριμίες.
Τα ψυχοσεξουαλικά προβλήματα προκύπτουν από ένα ευρύ φάσμα παραγόντων. Οι πιο συνχοί παράγοντες είναι: Ενοχή, Άγχος-Στρές, Νευρικότητα, Μετατραυματικό Στρες συνδεόμενο με ψυχικό τραύμα (πχ σεξουαλική παρενόχληση, κακοποίηση-παραμέληση και κατάκριση στην πρώτη επαφή) και από θρησκευτικές και πολιτισμικές επιταγές. Τα σεξουαλικά προβλήματα προκύπτουν σε οποιαδήποτε ηλικία με την πιο συχνή της πρώιμης ενήλικης ζωής.
Υπάρχουν τρεις κατηγορίες σεξουαλικών διαταραχών.
Α) Σεξουαλική Δυσλειτουργία που χαρακτηρίζεται από έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας, στυτική δυσλειτουργία, πρόωρη εκσπερμάτιση, επώδυνο σεξ, έλλειψη σεξουαλικής απόλαυσης, σεξουαλικό εθισμό και σεξουαλική αποστροφή.
Β) Παραφιλίες. Η παραφιλία είναι μια ασυνήθιστη ή μη φυσιολογική σεξουαλική συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής έλξης για ασυνήθιστα αντικείμενα ή δραστηριότητες, όπως ο φετιχισμός, ο επιδειξιισμός, ο σαδισμός και η ηδονοβλεψία, μεταξύ άλλων.
Γ) Η δυσφορία ταυτότητας φύλου εκδηλώνεται ως μια παραλλαγή μεταξύ της εκάστοτε βιολογικής σεξουαλικής ταυτότητας του φύλου ενός ατόμου σε αντίθεση με την δική του σεξουαλική αίσθηση ταυτότητας. Αυτή η ασυμβατότητα παράγει δυσκολίες προσαρμογής σε έναν κοινωνικά αποδεκτό τρόπο ζωής καθώς υπάρχει έντονη επιθυμία αλλαγής του σεξουαλικού προσανατολισμού γίνοντας μέλος του αντιθέτου φύλου.
Στα ζευγάρια το θέμα της σεξουαλικής ασυμβατότητας είναι πιο πολυδιάστατο. Αρχικά κάποιος μεταξύ των συντρόφων χρεώνεται την ευθύνη, αργότερα αυτή η χρέωση προκαλεί φόβο, ενοχή και αισθήματα αναξιότητας και τέλος προκύπτει η αποφυγή, δηλαδή οι δύο σύντροφοι απομακρύνονται ερωτικά. Βασικές αιτίες για να προκύψουν τα παραπάνω είναι η κατάκριση, η κακή επικοινωνία, η ανταγωνιστικότητα, ο ζήλος του ενός για τον άλλον και η μη οικειότητα. Η έλλειψη σωματικής επαφής στο ζευγάρι λειτουργεί για τους ειδικούς προειδοποιητικά ότι κάτι στην σχέση δεν πηγαίνει καλά. Στις περισσότερες περιπτώσεις η έλλειψη σεξουαλικής επαφής είναι απλά η αφορμή διότι το ζήτημα είναι πιο βαθύτερο.
Η Διαταραχή Πανικού είναι μια πολυσύχναστη ψυχική πάθηση που ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των νευρώσεων και εκδηλώνεται απροειδοποίητα στον κάθε άνθρωπο. Η αιφνίδια εμφάνιση της ψυχικής πάθησης τρομοκρατεί τον πάσχοντα και του παράγει ανυπόφορο φόβο και άγχος. Ο φόβος και το άγχος αποτελούν τα μετέπειτα συστατικά διαιώνισης της πάθησης που μπορούν να διαρκέσουν για σύντομο χρονικό διάστημα (πχ έναν μήνα) ως και μερικά χρόνια.
Τα επιδημιολογικά δεδομένα της Δ.Π αυξάνονται συνεχώς και οι γυναίκες εκδηλώνουν πιο μεγάλη ευαισθησία αναλογικά με τους άνδρες (από 2/1 ως 3/1) με περίοδο έναρξης την πρώιμη ενήλικη ζωή. Η διαταραχή πανικού ή αλλιώς κρίσεις ή προσβολές πανικού μπορεί να εκδηλώνονται από πολλές φορές μέσα στην ημέρα ή μετρημένες φορές μέσα στην εβδομάδα ή και αμυδρά στον μήνα. Η Δ.Π συναντάται και σε άλλες ψυχικές παθήσεις όπως: ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, κατάθλιψη, τοξίκωση ή στέρηση έπειτα από έκθεση σε βλαπτικές ουσίες.
Η εκδήλωση του άγχους στον κάθε πάσχοντα λαμβάνει σημαντική παράμετρο για την έκβαση της διαταραχής. Αρχικά το άγχος είναι μια κοινή κατάσταση για όλους τους ανθρώπους και έχει προστατευτικό χαρακτήρα. Τα κλινικά χαρακτηριστικά του άγχους μοιάζουν ισάξια με τις παρενέργειες της καφεΐνης (ανησυχία, τρέμουλο, εφίδρωση, αύξηση καρδιακών παλμών, σφίξιμο στο στομάχι, νευρικότητα, κεφαλαλγία κ.α). Η παρατεταμένη διάρκεια του άγχους έχει την τάση να εξουθενώνει σωματικά και πνευματικά τον οργανισμό και συνάμα να τον κάνει ευάλωτο στην εκδήλωση πανικόβλητων επεισοδίων.
Ο φόβος από την μεριά του είναι η κατάσταση που προκαλεί συμπεριφορές αποφυγής από την έκθεση σε ένα γεγονός. Μπορεί να είναι ρεαλιστικός από μια προηγούμενη τραυματική εμπειρία ή πλασματικός. Όταν εξαντλούνται οι διέξοδοι αποφυγής και το άτομο δεν βρίσκει λύση τότε ξεσπάει με μια κρίση πανικού.
Τα άτομα έπειτα από την πρώτη προσβολή βρίσκονται σε συνεχή εγρήγορση. Ασχολούνται εντατικά με τις σωματικές τους ενοχλήσεις και έχουν την αίσθηση ότι θα τους συμβεί κάτι κακό. Οι ενοχλήσεις στην πλειοψηφία τους είναι απλά σωματικά ερεθίσματα άνευ παθολογικής σημασίας (ελαφρύς τραυματισμός, μουδιάσματα, ξαφνικός πονοκέφαλος, ζάλη, αίσθημα πείνας, αίσθηση αυξημένου-μειωμένου σακχάρου ή πίεσης κ.α) που ερμηνεύονται με καταστροφικό τρόπο. Στην ιδέα του φόβου ότι θα πάθουν κάτι ή ότι θα τους ξανασυμβεί κρίση πανικού, τα άτομα μειώνουν τις διαπροσωπικές και διακοινωνικές δραστηριότητες τους.
Διάγνωση Οι κρίσεις πανικού είναι ένα απότομο ξέσπασμα τρόμου (ακόμα και αν το άτομο βρίσκεται σε ήρεμη κατάσταση) που κορυφώνεται μέσα σε λίγα λεπτά (5 με 30 λεπτά) κατά την διάρκεια της οποίας ο ειδικός πρέπει να εντοπίσει και να αξιολογήσει τέσσερα από τα ακόλουθα συμπτώματα για να καταλήξει σε έγκυρη διάγνωση (APA, 2013). A) Αίσθημα καρδιακών παλμών B ) Τρέμουλο Γ) Αίσθημα ασφυξίας Δ) Αίσθημα πνιγμού E) Πόνος στον θώρακα ΣΤ) Ναυτία ή κοιλιακή ενόχληση Ζ) Αίσθημα ζάλης, λιποθυμίας H) Ρίγη, αίσθημα ζέστης Θ) Παραισθήσεις (μούδιασμα ή μυρμηγκιάσματα) Ι) Αποπροσωποίηση και Αποπραγματοποίηση K) Φόβος απώλειας ελέγχου Λ) Φόβος θανάτου
Αντιμετώπιση Η διαταραχή πανικού δεν αποτελεί ισόβιο χαρακτηριστικό προσωπικότητας. Έχει την δυνατότητα με μια καλή ψυχοθεραπευτική παρέμβαση να εξαλειφθεί από τον πάσχοντα.
Οι σταθερές που ακολουθούνται για την αντιμετώπιση των κρίσεων είναι οι εξής:
1) Ψυχοεκπαίδευση και φυσιολογικοποίηση των συμπτωμάτων. 2) Τεχνικές χαλάρωσης και αυτοδιαχείρισης των συμπτωμάτων. 3) Εντοπισμός των δυσλειτουργικών σκέψεων που σχετίζονται με την διαιώνιση του πανικού. 4) Σταδιακή έκθεση στο φοβικό γεγονός
Σε περίπτωση που τα συμπτώματα είναι έντονα συνίσταται φαρμακευτική αγωγή παράλληλα με την ψυχοθεραπεία.
Ο φόβος είναι μια συναισθηματική κατάσταση προστατευτικού χαρακτήρα απέναντι σε κάτι πραγματικό ή πλασματικό. Τις περισσότερες φορές οι ιδέες ξεπερνούν το ρεαλιστικό μέγεθος του φόβου κάνοντας το άτομο να υιοθετεί αμυντικές συμπεριφορές που αυτές στην σειρά τους στερούν πολλές ευκαιρίες και απολαύσεις της ζωής.
Ο νους εκτός από την ελεύθερη βούληση έχει την δυνατότητα να ταξινομεί τις πληροφορίες σε μοτίβα, τα οποία όταν αυτά είναι παθολογικά περιορίζουν την λογική σκέψη, το υγιές συναίσθημα, τις ορθές αποφάσεις κάνοντας το άτομο δυσλειτουργικό και δυσπροσαρμοστικό στους άλλους χωρίς απαραίτητη σοβαρή αιτία. Τα «μοτίβα» αυτά ονομάζονται γνωστικά σχήματα και είναι υποκειμενικές νοητικές κατασκευές που δρουν ως γνωστικά φίλτρα στα εξωτερικά ερεθίσματα διευκολύνοντας το άτομο να αντιληφθεί τον κόσμο και να προσαρμοστεί σωστά στο περιβάλλον του.
Βάσει των παραπάνω εκ φύσεως ο κάθε άνθρωπος αξιολογεί το κάθε πράγμα με διαφορετική οπτική γωνία. Ανάλογα με την προσοχή, την αντίληψη, τις μνήμες από προηγούμενες εμπειρίες και την συναισθηματική ή την λογική ερμηνεία που θα δώσει. Η ανερμήνευτη δυσάρεστη εμπειρία δύσκολα ξεχνιέται, γιαυτό τα άτομα αναπτύσσουν άμυνες και συνηθίζουν να τις προβάλλουν σε μελλοντικά πρόσωπα ή καταστάσεις τα οποία/ες δεν είχαν καμία ανάμειξη με το παρελθοντικό γεγονός.
Παραδείγματα:
Με χώρισε ο/η πρώην μου, ωστόσο δεν πρόκειται να ξαναεμπιστευτώ ποτέ κανέναν σύντροφο.
Μεγάλωσα σε μια κακή οικογένεια, επομένως πιστεύω ότι δεν θα γίνω καλή μητέρα.
Φοβάμαι να μιλήσω σε κοινό επειδή στο δημοτικό με κορόιδευαν οι συμμαθητές μου όταν σηκωνόμουν στον πίνακα.
Είναι αρκετά εύκολο να υποθέσουμε ότι τα γνωστικά σχήματα κατασκευάζονται από την πρώτη στιγμή που ανοίγει ο άνθρωπος τα μάτια του στην ζωή, τότε ξεκινά να γνωρίζει και να εξερευνά τον έξω κόσμο. Επομένως, αν μεγαλώσει σε συνθήκες ασφάλειας θα αναπτύξει καλές προθέσεις για την ζωή ενώ αν μεγαλώσει σε δύσκολες συνθήκες θα αναπτύξει αμφιβολία, άγχος, φόβο, ανασφάλεια καχυποψία και έλλειψη εμπιστοσύνης για τον κόσμο.
Μορφές γνωστικής διαστρέβλωσης:
1) Διχότομη σκέψη: άσπρο/μαύρο, καλό/κακό, όλα ή τίποτα.
2) Αυθόρμητο συμπέρασμα: δεν υποστηρίζεται από ουσιαστικά επιχειρήματα.
3) Εξατομίκευση: το άτομο συνηθίζει να συσχετίζει όλα τα πράγματα με τις προσωπικές του εμπειρίες.
4) Καταστροφική όραση: θα πάνε όλα προς το χειρότερο.
5) Θα έπρεπε: εμμονή στους ηθικούς και κοινωνικούς κανόνες.
6) Ετικετοποίηση: ταμπέλες προς τον εαυτό ή στους άλλους (εγώ είμαι ο καλύτερος, αυτός είναι προβληματικός και άχρηστος).
7) Ενοχή: για τα πάντα φταίει ο εαυτός και όχι οι άλλοι.
Συμπέρασμα : Το κάθε αναπάντητο δυσάρεστο βίωμα έχει την τάση να ανακυκλώνεται. Μέσα από τον φόβο και την ανασφάλεια της αναβίωσης προκύπτουν στο άτομο δυσφορία, υπερβολικό άγχος και δυσκολίες στην σύναψη και την διαχείριση κοινωνικών και διαπροσωπικών σχέσεων.
Τι πρέπει να κάνει ο ψυχολόγος:
Συνήθως ο θεραπευόμενος έρχεται από τις κλινικές συνέπειες μιας κατάστασης (γενικευμένο και απροσδιόριστο άγχος, κρίσεις πανικού, κατάθλιψη κ.α) αγνοώντας συνήθως το ιστορικό έναρξης των συμπτωμάτων (χωρισμός, προβλήματα στη σχέση, δουλειά ή γονείς).
Ο ειδικός οφείλει να εντοπίσει την ρίζα του προβλήματος και να την φέρει στην επιφάνεια. Τότε, ο θεραπευόμενος καλείται να εστιάσει σε όλες τις πτυχές του γεγονότος προκειμένου να υπάρξει σωστή ερμηνεία και αποδοχή που ισοδυναμεί με την μείωση της εσωτερικής σύγκρουσης και την ενίσχυση της αποδοτικότητάς του στις εξωτερικές του συνήθειες.
Αυτή η διαδικασία απαιτεί μεγάλη προσπάθεια γιατί υπάρχει ο εγωισμός και ο εγωισμός δεν βοηθάει στην αποδοχή της αληθινής φύσης των πραγμάτων.
Η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή είναι μια σύνθετη ψυχική πάθηση με συμπτώματα Σχιζοφρένειας και Διπολικής διαταραχής (μανίας και κατάθλιψης). Οι ασθενείς κατά την έξαρσή τους εμφανίζουν ένα κοκτέιλ έντονων ψυχοσυναισθηματικών αντιδράσεων και προσωρινή απώλεια συνείδησης. Η πολυπλοκότητα των συμπτωμάτων εξαιτίας της μεικτής φύσης της διαταραχής και της σπανιότητάς της στον πληθυσμό είναι τέτοια που συχνά μπορεί να αιφνιδιάσει τον ειδικό ως προς την ακριβή διάγνωση.
Τα αίτια της Νόσου
Η περίοδος έναρξης της διαταραχής σημειώνεται στα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης 16-30 έτη με πιο μεγάλη ευαισθησία να υπάρχει στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Τα αίτια της νόσου ποικίλουν μεταξύ τους, από γενετικής σκοπιάς παρατηρείται δυσλειτουργία στα επίπεδα της ντοπαμίνης και του γλουταμινικού οξέως. Οι βιολογικοί και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες σχετίζονται με το κατά πόσο το τραυματικό παρελθόν και το πιεστικό περιβάλλον μπορεί να αφυπνίσουν την κληρονομική προδιάθεση. Επιπρόσθετα, η χρήση ουσιών κάνναβης και μαριχουάνας στα χρόνια της εφηβείας μπορεί να πυροδοτήσουν ψυχώσεις.
Η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή κατά την έξαρσή της χαρακτηρίζεται από προσωρινή απώλεια συνείδησης και πυροδότησης ψυχωσικών επεισοδίων. Το γεγονός που τα επεισόδια διαφοροποιούνται από την καθαρή σχιζοφρένεια είναι η μικρή τους ισχύς και η παροδική τους διάρκεια. Κατά την διάρκεια των επεισοδίων στον ασθενή εκδηλώνονται οπτικοακουστικές ψευδαισθήσεις και παράλληλα να βιώνονται ανάμεικτες καταστάσεις μεταξύ μανίας (ευφορίας) και κατάθλιψης. Σύμφωνα με την ψυχοδυναμική θεώρηση στους ασθενείς υπάρχει έντονη διάσπαση του Εγώ αφού το άτομο βιώνει την μεταμόρφωσή του σε κάτι ή κάποιον άλλον.
Το Εγώ είναι το πιο οργανωμένο μέρος της προσωπικότητας το οποίο προσπαθεί να ικανοποιήσει την ανάγκη της ικανοποίησης (Εκείνου) λαμβάνοντας υπόψιν τους κοινωνικούς περιορισμούς, τις ηθικές και τις θρησκευτικές επιταγές (Υπέρ Εγώ). Έτσι, το Εγώ είναι υπεύθυνο για τη σταθερότητα και εξισορρόπηση της προσωπικότητας και κάνει την αντίληψη να ξεχωρίζει το τι είναι πραγματικό και αναγκαίο βοηθώντας μας να ζούμε εντός των πλαισίων της καθημερινότητας.
Εν κατακλείδι, η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή προκαλεί έντονη έκπτωση στην δραστηριότητα και στις συνήθειες του ατόμου, επίσης επιφέρει δυσκολία στην διαχείριση διαπροσωπικών επαφών και κοινωνικών συναλλαγών.
Συμπτώματα:
Όπως αναφέρθηκε η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή είναι μεικτή ως προς τα διαγνωστικά κριτήρια αλλά αυτόνομη ψυχική πάθηση. Ο ειδικός καλείται να την αποκλείσει από την Σχιζοφρένεια, την Διπολική διαταραχή ή και την Ψυχωτική Κατάθλιψη. Η σωστή διάγνωση βοηθάει αφενός στην κατανόηση λειτουργίας της νόσου στον ασθενή αλλά και στην ορθή θεραπευτική παρέμβαση.
Κλινική Εικόνα: Απώλεια ή αύξηση βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα, μειωμένος ή αυξημένος ύπνος, σημάδια αυτοτραυματισμού στα άκρα, καταχρήσεις και μαύροι κύκλοι.
Κλινική Εικόνα: Ενεργητικότητα, γρήγορη και υπερβολική ομιλία, καταχρήσεις και μειωμένη ανάγκη για ύπνο.
3) Ψυχωτικά συμπτώματα (παράνοιες, αυταπάτες, ντελίριο, παραλήρημα και αποδιοργανωμένη σκέψη)
Κλινική Εικόνα: Ανέκφραστο πρόσωπο, κατατονία και κενά στην ομιλία.
Θεραπεία
Η θεραπεία της Σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής είναι μακρόχρονη και πραγματοποιείται συνδυαστικά από φαρμακευτική αγωγή και τακτική Ψυχοθεραπευτική παρακολούθηση.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις Ψυχώσεις:
https://proodospsychis.gr/?p=381 , την Κατάθλιψη link https://proodospsychis.gr/?p=162
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Σχιζοφρένεια:
