Ψύχωση θεωρείται η κατάσταση στην οποία χαρακτηρίζεται από επι μακρόν ψευδαισθήσεις, έμμονες σκέψεις και αυταπάτες. Οι ψευδαισθήσεις, οι εμμονές και οι αυταπάτες προκαλούν στο άτομο κατατονική και αποδιοργανωμένη συμπεριφορά με πολλά παραληρήματα και συγχρόνως πολλά κενά στην ομιλία και στην σκέψη. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος σωματικής βλάβης και αυτοκτονίας λόγω των παραισθήσεων διότι το άτομο στην έξαρση ενός ψυχωσικού επεισοδίου δεν διατηρεί ουσιαστική επαφή με τον περιβάλλοντα χώρο του.
Η ψύχωση εμφανίζεται στις ηλικίες μεταξύ των 16 με 35 ετών και η αιτιολογία της δεν είναι σαφώς καθορισμένη (Morin, et al. 2020).Η πυροδότηση των συμπτωμάτων μπορεί να οφείλεται:
1) Από βιολογική προδιάθεση – κληρονομικότητα που να αφυπνίζεται κάτω από χρόνια πίεση και στρες.
2) Από νευροεκφυλιστικές ασθένειες (άνοια, επιληψία, κ.α), από εγκεφαλικό επεισόδιο και όγκο στον εγκέφαλο.
3) Από χρήση ουσιών
4) Από ορμονικούς παράγοντες, πχ διαταραχές ύπνου
Συνηθίζεται στα ψυχωτικά άτομα να υπάρχουν πολλά στιγματισμένα γεγονότα της ζωής που κατά καιρούς αφυπνίζονται και γίνονται επώδυνα. Τα άτομα στην αφύπνιση του τραύματος αντιδρούν με αρκετό στρες και ψάχνουν απεγνωσμένα τρόπο για να αποφύγουν την αναβίωση. Πάνω στην φάση της αναβίωσης εμφανίζεται το ψυχωτικό παραλήρημα.
Η αναβίωση όπως αναφέρθηκε συνυπάρχει με καταθλιπτικά, αγχωτικά συμπτώματα με αισθήματα κατατονίας, απάθειας και πολλά flashbacks στη σκέψη και στα όνειρα. Σχετίζεται με την παράλληλη παρουσία αγχωδων διαταραχών, διπολικής διαταραχής, κατάθλιψης, σχιζοσυναισθηματικής και σχιζοφρένειας, οργανική οξεία σύγχυση κ.α.
Η εμφάνιση της ψύχωσης είναι μια επώδυνη και δυσάρεστη εμπειρία. Προκαλεί γνωστική, επαγγελματική και διαπροσωπική έκπτωση. Τα άτομα βρίσκονται σε σύγχυση, γίνονται επιθετικά και συναντούν δυσκολίες στην κοινωνική τους συναναστροφή.
Οι παραληρητικές ιδέες που εμφανίζονται στην ψύχωση χωρίζονται (f22Dsm-5):
A) Στον ερωτομανιακό τύπο: Είναι αυτός που έχει υπερβολική προσήλωση στον σύντροφο.
B) Στον μεγαλειώδη τύπου: Θεωρεί τον εαυτό του διορατικό, εκλεκτό, προφητικό και μεσσία. Πιστεύει ότι διατηρεί επικοινωνία με υπερβατικές οντότητες κ.α.
Γ) Στον ζηλότυπο τύπο: Είναι ανταγωνιστικός, έχει εμμονή με πρόσωπα τα οποία θεωρεί εχθρικά και ανησυχεί να μην τον απατήσει ο/η σύντροφος.
Δ) Στον διωκτικό τύπο: Είναι αντικοινωνικός, φοβάται να μην εξαπατηθεί, να μην τον δηλητηριάσουν και να μην τον συκοφαντήσουν. Θεωρεί πως όλοι συνωμοτούν εναντίον του και ότι θέλουν να τον παρενοχλήσουν.
Θεραπεία:
Βασική προϋπόθεση για την έναρξη της ψυχοθεραπείας είναι ότι ψυχολόγος πρέπει να είναι σίγουρος ότι ο ψυχωσικός ασθενής ανταποκρίνεται σωστά στην φαρμακευτική αγωγή που του έχει προτείνει ο ψυχίατρος.
1) Δημιουργία φιλικού κλίματος, αμοιβαιότητας και εμπιστοσύνης (η οικειότητα είναι το ήμισυ του παντός για μια επιτυχημένη έκβαση).
2) Πρέπει να εντοπιστούν και να έρθουν στην επιφάνεια όλες οι τραυματικές και στρεσογόνες εμπειρίες αλλά και οι ανέκφραστες-ανικανοποίητες επιθυμίες (χρειάζεται αρκετός χρόνος για αυτό).
3) Καλείται ο ασθενής να δώσει ερμηνεία στα προβλήματα που τον πιέζουν καθώς και στο περιεχόμενο των ψυχώσεων του. Δηλαδή, να συγκροτήσει από μόνος του τις εμπειρίες του αντί να είναι χαώδεις και κατακερματισμένες. Πρέπει να μπει σε μια κατάσταση αποδοχής των γεγονότων και να μην καθηλώνεται σε πράγματα τα οποία συνέβησαν στο παρελθόν.
4) Χορήγηση κινήτρου και ενίσχυση λειτουργικότητας ώστε το άτομο να είναι συνεπής στην επαγγελματική του και διαπροσωπική του ζωή. Η ψυχοθεραπεία μαζί με την φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη. Τα φάρμακα καταπραΰνουν τα συμπτώματα ενώ η ψυχοθεραπεία τροποποιεί τον ψυχικό πυρήνα. Η τροποποίηση του πυρήνα μπορεί να βοηθήσει στην αλλαγή της σκέψης και παράλληλα να μειωθεί το άγχος του ασθενή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ελαχιστοποιούνται οι τραυματικές σκέψεις που πυροδοτούν τις ψυχώσεις.
Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος
Εκάβης 25 Γαλάτσι
Τηλέφωνα επικοινωνίας 2114237240 & 6934614329
