Οι ορμόνες είναι χημικές ουσίες που κυκλοφορούν στο αίμα και ρυθμίζουν τη διαδικασία μεταβίβασης σήματος από κύτταρο σε κύτταρο. Οι διαδικασίες αυτές διαφέρουν από τον τύπο ορμόνης αλλά και από το όργανο ή κύτταρο αναφοράς. Οι ορμόνες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ανθρώπινη συμπεριφορά και η απορρύθμισή τους ευθύνεται για πολλές ψυχικές παθήσεις (αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, διπολική, ψυχώσεις κ.α). Οι κυρίαρχες ορμόνες που όταν βρίσκονται στις σωστές αναλογίες επιφέρουν το ψυχικό ευ ζήν είναι η Σεροτονίνη, οι Ενδορφίνες, η Ωκυτοκίνη και η Ντοπαμίνη.
Η Σεροτονίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής που ρυθμίζει τη καλή διάθεση και την συναισθηματική ισορροπία. Συναντάται στο εγκεφαλικό στέλεχος, στη γέφυρα και στον προμήκη μυελό αλλά και σε μεγάλες ποσότητες στο έντερο. Όταν η ορμόνη βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα σχετίζεται με τη πτώση της διάθεσης, της αυτοεκτίμησης και την έλλειψη ενδιαφέροντος καθώς και με την εμφάνιση αγχωδών και διατροφικών διαταραχών, αναβλητικότητας και κατάθλιψης. Όταν η σεροτονίνη βρίσκεται στα φυσιολογικά της επίπεδα σχετίζεται με τα αισθήματα χαράς, ευφορίας, ηρεμίας, αυτοελέγχου της διάθεσης και των συναισθημάτων, τον σωστό κύκλο ύπνου-αφύπνισης, της ικανοποίησης και της αναστολής της παρορμητικής συμπεριφοράς. Όταν όμως η ορμόνη συσσωρευτεί σε μεγάλες ποσότητες προκαλεί νευρικότητα και σχιζοφρένεια. Οι ψυχεδελικές ουσίες LSD και MDMA εκφυλίζουν τους υποδοχείς προκαλώντας σεροτονινεργικό σύνδρομο, παραισθήσεις, flashbacks ακόμη και να αφυπνίσουν διπολικές, ψυχωσικές και νευροεκφυλιστικές ασθένειες.
Η Ενδορφίνη ή αλλιώς Αναλγητική ορμόνη παράγεται στην υπόφυση και στον υποθάλαμο του εγκεφάλου και απελευθερώνεται μέσω του νωτιαίου μυελού στο αίμα. Η ορμόνη αποτελεί το καλύτερο “φάρμακο” κατά του πόνου (ψυχικού και σωματικού), της κακής διάθεσης, του άγχους και της κατάθλιψης (είναι 100 φορές πιο ισχυρό παυσίπονο από την μορφίνη). Οι ενδορφίνες παράγονται μέσω της φυσικής άσκησης και έχουν αγχολυτικές ιδιότητες εξουδετερώνοντας την αδρεναλίνη η οποία προκαλείται από το άγχος. Επίσης, καθυστερεί τη πρόωρη γήρανση και ενισχύει την ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να αυξήσουμε την ενδορφίνη και την σεροτονίνης μας;
1) Η γυμναστική αυξάνει την σεροτονίνη και τις ενδορφίνες και καταπολεμά το άγχος, τον θυμό και βοηθάει στην λογική σκέψη. Αρκούν μόλις 30 λεπτά γυμναστικής για να αυξηθούν κατά 500% τα επίπεδα ενδορφινών έχοντας το άτομο καλή διάθεση για τουλάχιστον 12 ώρες.
2) Περπάτημα κάτω από τον ήλιο (κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες), επαφή με την φύση, τον καθαρό αέρα και την θάλασσα (το καλοκαίρι).
3) Μεσογειακή διατροφή
4) Γέλιο, φίλους καλές παρέες
5) Σεξουαλική ζωή τον/ην σύντροφο
6) Διαλογισμός, προσευχή, διάβασμα βιβλίων, πνευματική και θρησκευτική αναζήτηση
Η Ωκυτοκίνη “η ορμόνη της αγάπης” παράγεται στον υποθάλαμο του εγκεφάλου και απελευθερώνεται στον οπίσθιο λοβό της υπόφυσης. Είναι η ορμόνη της αγάπης, της γαλήνης, της ευεξίας και της ευτυχίας και αυξάνει την εγγύτητα, την εμπιστοσύνη, την οικειότητα, την ενσυναισθησία και την αποδοχή του συντρόφου. Η ωκυτοκίνη λαμβάνει σημαντικό ρόλο στη περίοδο του τοκετού αλλά και μετά από τον τοκετό διότι βοηθά στην απελευθέρωση γάλακτος πράξη που είναι σημαντική για το συναισθηματικό δέσιμο μεταξύ μητέρας και βρέφους.
Τι μπορώ να κάνω για να αυξήσω την ορμόνη της αγάπης;
1) Αγκάλιασε τους ανθρώπους που αγαπάς
2) Κράτησε το χέρι κάποιου
3) Παίξε με το παιδί ή το κατοικίδιο σου
4) Μην είσαι ανταγωνίσιμος και χαιρέκακος, πες μια καλή κουβέντα και ένα κομπλιμέντο.
5) Μετά από την ερωτική επαφή μείνε μισή ώρα αγκαλιά εσύ και σύντροφός σου.
Η Ντοπαμίνη είναι νευροδιαβιβαστής που παράγεται σε πολλά μέρη στον εγκέφαλο, κυρίως στην μέλαινα ουσία. Όταν βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα ρυθμίζει την ομαλή λειτουργία των κινήσεων, το αίσθημα κινήτρου-παραγωγικότητας, την εγρήγορση, την μνήμη, την μάθηση, την προσοχή και την ευχαρίστηση. Όταν η ορμόνη βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα σχετίζεται με την έλλειψη ενθουσιασμού και κινήτρου, τη χαμηλή σεξουαλική δραστηριότητα, τις δυσκολίες στον ύπνο και με αισθήματα ανησυχίας και κόπωσης. Η έλλειψη της ντοπαμίνης μπορεί να συσχετιστεί με την εμφάνιση της σχιζοφρένειας, του πάρκινσον, το σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας και με διάφορους εθισμούς σε αλκοόλ, τζόγο και ουσίες. Η χρήση διεγερτικών ψυχοτρόπων ουσιών κοκαΐνης και μεθαμφεταμίνης εκφυλίζουν τους νευρώνες και μπορεί να επιταχύνουν την εξέλιξη νευροεκφυλιστικών ασθενειών και ψυχικών διαταραχών.
Πως μπορώ να αυξήσω την Ντοπαμίνη με φυσικό τρόπο;
1) Βάζε και ολοκλήρωνε στόχους στην ζωή σου. Γίνε παραγωγικός και μην μένεις αδρανής.
2) Ρύθμιση του ύπνου στις νυχτερινές ώρες. Από τη νύχτα μέχρι το πρώτο φως του ηλίου θεωρείται ο καλός υγιής ύπνος.
3) Πρωτεϊνούχα διατροφή σε τυροσίνη και φαινυλαλανίνη: γαλοπούλα, βοδινό, αυγά και όσπρια, γιαούρτι , αμύγδαλα , μπανάνες , καρπούζι, τσάι κ.α. Να αποφεύγεις την κατανάλωση ετοιματζίδικου φαγητού και κορεσμένων λιπαρών.
4) Να ακούς μουσική και να διασκεδάζεις.
Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος
Εκάβης 25 Γαλάτσι
Τηλέφωνα επικοινωνίας 2114237240 & 6934614329