Posts by Marios Sevntalis

Η νόσος Alzheimer είναι μια προοδευτική νευροεκφυλιστική νόσος η οποία προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα και τις εκτελεστικές λειτουργίες του εγκεφάλου συνήθως σε άτομα τρίτης ηλικίας. Τα συμπτώματα της νόσου ξεκινούν ανυποψίαστα περισσότερο σε άτομα άνω των 65-70 ετών και σπανιότερα πριν από τα 50 έτη. Επιδημιολογικά, η νόσος Azlheimer είναι η πιο πολυσύχναστη μορφή άνοιας σε ποσοστό 60-80%, αγγίζοντας το 11% των ανθρώπων άνω των 65 ετών και σχεδόν το 1/3 του φάσματος άνω των 85.

Η άνοια  (“ἀ” στερητικό + “νοῦς” = απώλεια μνήμης) είναι ένας γενικός όρος που χαρακτηρίζει την έκπτωση της εγκεφαλικής δραστηριότητας, τον εκφυλισμό και την θανάτωση νευρώνων και την αποδυνάμωση εγκεφαλικών περιοχών. Η άνοια μπορεί να είναι στάσιμη ή προοδευτική και παρεμβαίνει αρνητικά στην ζωή του ασθενούς. Η νόσος προκαλεί αμνησία, αποπροσανατολισμό, διαταραχές στην αντίληψη και στον λόγο. Συγχρόνως παρατηρούνται έντονες αλλαγές στην σκέψη και την συμπεριφορά (απάθεια, κατάθλιψη, ψευδαισθήσεις, παρανοϊκές ιδέες) και αυτές οι αλλαγές συνεπάγονται ταυτόχρονα με την μείωση των δραστηριοτήτων, την απομόνωση και την ευρύτερη παραμέληση του εαυτού. Τύποι άνοιας είναι η αγγειακή, μετωποκροταφική, ατροφία του φλοιού (PCA) Parkinson, Lewy, Huntington, Creutzfeldt-Jakob και Korsakoff και η πιο συχνή Alzheimer.

Η νόσος Alzheimer διασχίζει πολλές φάσεις και επιφέρει μνημονικά, ψυχολογικά και κινητικά προβλήματα επηρεάζοντας την καθημερινότητα του ασθενούς. Για το Alzheimer δεν υπάρχει πλήρης θεραπεία παρά μόνο η φαρμακευτική αγωγή, οι νευροψυχολογικές ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης και τα προγράμματα κινησιοθεραπείας, τα οποία αφενός καθυστερούν αποτελεσματικά την εξέλιξη της νόσου και αφ’ ετέρου ενισχύουν την λειτουργικότητα και την αυτονομία του ασθενούς όσο γίνεται περισσότερο δυνατόν.

Πως προκαλείται η νόσος Alzheimer?

A. Η κληρονομική προδιάθεση από συγγενή πρώτου ή δευτέρου βαθμού αποτελεί το πιο πιθανό αίτιο για τους ασθενείς που εμφανίζουν πρόωρη άνοια στα 40-50 έτη. Το γονίδιο απολιποπρωτεΐνης APOE παραλλαγής Ε4 δείχνει να φέρει 2-3 περισσότερες πιθανότητες ενώ η ύπαρξη δύο αντιγράφων από τους δύο γονείς αυξάνει τις πιθανότητες σε 4-8 προκειμένου να αφυπνίσει κάποιος το alzheimer χωρίς βέβαια να προδικάζεται ο φορέας ότι με βεβαιότητα θα νοσήσει. Επίσης, το γονίδιο αμυλοειδούς πρωτεΐνης AP) και πρεζενιλινών 1 και 2 αυξάνουν την παραγωγή της πρωτεΐνης Abeta42 η οποία είναι το κύριο συστατικό των πλακών γεροντικής άνοιας που δημιουργούν ατροφία στον εγκέφαλο.

B. Στους άνω των 60 νοσήσαντες τα γονίδια δεν λαμβάνονται ως παράγοντες αλλά οι βιοχημικοί δείκτες (σακχαρώδης διαβήτης, αυξημένη χοληστερίνη κ.α) και καρδιαγγειακές παθήσεις (στεφανιαία νόσο, υπέρταση κ.α). Το κακό περιβάλλον και η καθιστική ζωή συμβάλλουν μακροπρόθεσμα στην ανάπτυξη της νόσου.

Γ. Οι Νευροϊνιδιακοί σωροί αποτελούνται από την πρωτεΐνη tau που βρίσκεται μέσα στα νευρικά κύτταρα. Ο ρόλος της tau πρωτεΐνης είναι καθοριστικός για την ομαλή λειτουργία των νευρώνων καθώς η δυσλειτουργία της τείνει να καταστρέφει τις συνάψεις οι οποίες είναι οι συνδέσεις που μεταφέρουν τα μηνύματα (σήμα) μεταξύ των νευρικών κυττάρων.

Δ. Το βήτα Αμυλοειδούς είναι ένα εξωκυττάριο πρωτεΐνικό κατάλοιπο και συσσωρεύεται υπό την μορφή συστάδων και δυσκολεύει την επικοινωνία μεταξύ των νευρικών κυττάρων. Η υπερβολική συσσώρευση των καταλοίπων προκαλεί φλεγμονή (τοξική δράση) και κατά σειρά νέκρωση των κυττάρων.

Ε. Τραυματισμοί και κακώσεις στο κεφάλι.

ΣΤ. Οι άνθρωποι με σύνδρομο Down έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν Alzheimer.

Διάγνωση

Τόσο η διάγνωση όσο και η θεραπεία πραγματοποιείται διεπιστημονικά από Νευρολόγο, Ψυχίατρο και Ψυχολόγο. Ο νευρολόγος χορηγεί την αγωγή ανάσχεσης, ο ψυχίατρος ρυθμίσει τις διαταραχές της συμπεριφοράς προκαλούμενες από την νόσο και ο ψυχολόγος ρυθμίζει το οικογενειακό περιβάλλον και ενισχύει τις γνωστικές λειτουργίες μέσα από ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης καθυστερώντας την εξέλιξη της νόσου.

Πορεία της Νόσου

Το πρώτο σημείο που προσβάλλεται στον εγκέφαλο είναι η περιοχή του ιπποκάμπου. Ο ιππόκαμπος είναι μια δομή καίριας σημασίας για την ομαλή λειτουργία της συνείδησης συνδέοντας την βραχύχρονη και την μακρόχρονη μνήμη. Αυτό το σημείο έχει μια γενικότερη ευαισθησία στον εκφυλισμό και η κυτταρική διάβρωση της περιοχής επιφέρει προβλήματα στην απομνημόνευση, την ανάκληση ονομάτων και πληροφοριών, συμβάντων, τοποθεσιών καθώς και προβλήματα στον προσανατολισμό κ.α. Αργότερα η νόσος εξελίσσεται και στις υπόλοιπες εγκεφαλικές δομές επηρεάζοντας τις εκτελεστικές λειτουργίες όπως τον λόγο, την προσοχή, τον συντονισμό-κίνηση κ.α.

Επίπεδα Alzheimer

ΠροΑνοιακό στάδιο: Το άτομο παρουσιάζει μια ασυνήθιστη ελαφρά αδυναμία συγκέντρωσης και δυσκολίας επίλυσης ζητημάτων της καθημερινότητας που δεν την είχε προηγουμένως.

Αρχικό στάδιο: Η νόσος ξεκινάει αργά με ήπιες επιδράσεις στην μνήμη στις διαστάσεις της απομνημόνευσης και της ανάκλησης. Η ταχύτητα της μάθησης επιβραδύνεται και η ικανότητα συγκέντρωσης διαταράσσεται. Επίσης παρατηρούνται διακυμάνσεις στην συμπεριφορά με συμπτώματα μελαγχολίας, έλλειψης κινήτρου και εσωστρέφειας. Πιο συγκεκριμένα ο άνθρωπος ξεχνά τις υποχρεώσεις της καθημερινότητας, πρόσφατες συνομιλίες και γεγονότα. Η ομιλία του ασθενούς σταδιακά γίνεται πιο αργή και χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να σκεφτεί. Σε αυτό το στάδιο το άτομο έχει συνείδηση ότι ξεχνάει και για τον λόγο αυτό αποφεύγει να αντιμετωπίζει νέες καταστάσεις όπως το να βρεθεί σε ένα μέρος ή να κληθεί να διευθετήσει μια υπόθεση που απαιτεί πνευματική προσπάθεια.

Ανεπτυγμένη Άνοια: Η φάση της ανεπτυγμένης άνοιας αποτελεί το πιο μακροχρόνιο στάδιο της νόσου και διαρκεί για πολλά χρόνια. Με το πέρας των ετών το άτομο ολοένα αδυνατεί να εξυπηρετήσει στις προσωπικές του ανάγκες. Η ικανότητα αναγνώρισης προσώπων γίνεται όλο και πιο αργή, δεν θυμάται με λεπτομέρειες τι έκανε προηγουμένως καθώς αδυνατεί να περιγράψει σημαντικά ορόσημα της ζωής του. Ο λόγος γίνεται πιο αποδιοργανωμένος και υπάρχουν πολλά κενά και παύσεις. Πολλοί από τους ασθενείς θυμώνουν ή απογοητεύονται και χωρίς λόγο δρουν αδικαιολόγητα και παρορμητικά σε καταστάσεις. Για παράδειγμα, πολλοί ασθενείς αρνούνται να κάνουν μπάνιο, να πλυθούν ή να φάνε γενικότερα. Τα συμπεριφορικά γνωρίσματα που συνήθως πρωταγωνιστούν είναι η καχυποψία, εκνευρισμός, απροθυμία, παραισθήσεις & παρακρούσεις, αισθήματα ανησυχίας και ευερεθιστότητα. Η ικανότητα του προσανατολισμού χάνεται, η αίσθηση του χρόνου μειώνεται και ο ομαλός ύπνος διαταράσσεται.

Προχωρημένη Άνοια: Στο προχωρημένο στάδιο της νόσου οι ασθενείς χάνουν οποιαδήποτε επικοινωνία και επαφή με το περιβάλλον και είναι απολύτως εξαρτώμενοι από τους φροντιστές τους. Η επικοινωνία εκ μέρους τους πλέον καθίσταται αδύνατη και περιορίζεται σε απλές λέξεις ή κραυγές, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν περιστασιακά να καταλάβουν τον συνομιλητή τους. Ο έλεγχος των κινήσεων έχει χαθεί και οι βιολογικές ανάγκες δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν, ακόμα παρουσιάζεται αδυναμία και στην κατάποση της τροφής. Τα άτομα δεν θυμούνται πλέον τα οικεία τους πρόσωπα, ούτε και τις πράξεις που έκαναν προηγουμένως. Από τα ψυχικά γνωρίσματα κυριαρχούν η ουδετερότητα, η επιθετικότητα και η απάθεια. Τέλος, η πορεία της νόσου τερματίζεται με την προσβολή των ζωτικών λειτουργιών. Ο θάνατος τις περισσότερες φορές επέρχεται από εξωτερικό παράγοντα όπως έλξη, ή λοίμωξη αναπνευστικού κ.α παρά από την ίδια την νόσο.

Αντιμετώπιση

Θεραπεία που να εξαλείφει την άνοια τύπου Alzheimer και να αποκαθιστά τον εγκέφαλο σε πλήρη λειτουργικότητα μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί. Yπάρχουν όμως τρόποι που καθυστερούν την εξέλιξή της νόσου και ενισχύουν την αυτονομία και την ποιότητα ζωής του ασθενούς.

Συνέπεια στην φαρμακευτική αγωγή	Ασκήσεις Νοητικής Ενδυνάμωσης
Υποστήριξη Φροντιστών	Διατροφή και Φυσική Άσκηση

Η παρούσα εικόνα ανήκει στην ιστοσελίδα OHSU Brain Institute

Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος

Εκάβης 25 Γαλάτσι

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2114237240 & 6934614329

Το φαγητό είναι ανάγκη ζωής και η παρουσία του προσφέρει ικανοποίηση ενώ η απουσία του στεναχώρια και θλίψη. Το στόμα αποτελεί για τον άνθρωπο το πρώτο μέσον εξερεύνησης του κόσμου. Από βρεφικής ηλικίας μέσα από την επαφή-γεύση διαμορφώνονται οι πρώτες νοητικές αναπαραστάσεις για την κατανόηση της πραγματικότητας.

Όλοι μας σχεδόν πόσες φορές μας έχει τύχει να στεναχωρηθούμε και να μην έχουμε όρεξη για φαγητό; Συγχρόνως πόσες φορές μας έχει τύχει να βρισκόμαστε σε συνθήκες πίεσης και να έχουμε όρεξη για άφθονο “ετοιματζίδικο” φαγητό; Και τα δύο φαινόμενα εις έναν βαθμό αποτελούν φυσιολογικές αντιδράσεις της συμπεριφοράς αλλά όταν διαρκέσουν σε βάθος χρόνου προκύπτουν αρνητικά πράγματα στον οργανισμό.

Οι διατροφικές διαταραχές είναι πολυσύχναστες στον αστικό κόσμο ο οποίος παρέχει καθιστική ζωή και προσφέρει πληθώρα αγαθών. Πιο ευάλωτοι είναι οι έφηβοι με τις κοπέλες να είναι πιο επιρρεπείς στην νευρογενή ανορεξία και στην βουλιμία. Να τονιστεί ότι τα αγόρια κατά την ανάπτυξη τους δηλώνουν μεγαλύτερη ευαισθησία στις νευρωσικές και νευροαναπτυξιακές διαταραχές σε σχέση με τα κορίτσια που είναι πιο ευάλωτες στις διαταραχές διάθεσης. Αυτό προκύπτει επειδή η γυναίκα σε αντίθεση με τον άνδρα έχει πιο ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη γιατί προορίζεται να φέρει στον κόσμο παιδί, επομένως από την φύση της αντιδρά και πιο περισσότερο συναισθηματικά.

Οι κύριες αιτίες έναρξης των διατροφικών διαταραχών προκύπτουν από:

1) Κουλτούρα και social media μέσα από εξαντλητικές δίαιτες για να μοιάσω στο πρότυπο με στόχο να γίνω όμορφος/η για να ελκύω την προσοχή και την αναγνώριση από την εικόνα σώματος.

2) Η κατάκριση από γονείς και συνομηλίκους δημιουργεί στην εφηβεία προβλήματα στην εικόνα σώματος και στην αντίληψη του εαυτού. Ο έφηβος/η υιοθετεί αμφιβολίες για την αυτοεκτίμηση και την σεξουαλικότητα του.

3) Ψυχολογικοί Συναισθηματικοί παράγοντες: Άγχος-Στρες, Κατάθλιψη & Πένθος, Απόρριψη – ερωτική απογοήτευση.

4) Εθισμός σε βιντεοπαιχνίδια και στο διαδίκτυο.

Νευρογενής ανορεξία

Η νευρογενής ανορεξία χαρακτηρίζεται μια μακρόχρονη περίοδος στην οποία το άτομο σε σύντομο (μέσα σε 3ς μήνες) ή μακρόχρονο διάστημα (1-2 έτη) χάνει μεγάλη ποσότητα βάρους και αδυνατεί να την ανακτήσει. Χωρίζεται στον ανορεκτικό τύπο ο οποίος δεν αισθάνεται την ανάγκη για τροφή αλλά και στον ανορεκτικό καθαρτικό τύπο όπου υπάρχει ανάγκη για φαγητό αλλά για ψυχολογικούς παράγοντες δεν θέλει πέραν από τη γεύση να το δεχτεί στο σώμα του εξουδετερώνοντας τις τύψεις του με χρήση καθαρτικών.

Ο ανορεκτικός θεωρεί ότι το να εισπράττεις είτε συναίσθημα είτε τροφή είναι κάτι κακό. Στον ψυχισμό συνήθως επικρατεί ο μηχανισμός άμυνας της διχοτόμησης (splitting) που επιτρέπει στα άτομα να διατηρούν αντιφατικές στάσεις απέναντι στον εαυτό τους, στα αντικειμένων και στους άλλους, με όρους αντιθέτων, είτε ως καλό (εξιδανίκευση), είτε ως κακό (υποβάθμιση). Με λίγα λόγια δεν υπάρχει συμβιβαστική λύση διότι είτε καλή, είτε κακή θα είναι η εικόνα σώματος.

Συνήθως στα ανορεκτικά άτομα επικρατεί άγχος, αδυναμία ανάληψης ρόλου και σε κάποιες περιπτώσεις και κρυφή ομοφυλοφιλία που διεγείρει τις ενδόψυχες συγκρούσεις. Τα άτομα θεωρούν ότι η εικόνα σώματος ευθύνεται για τις διαπροσωπικές τους αποτυχίες αλλά και να μην ευθύνεται τα άτομα τείνουν να υιοθετούν μια αυτοτιμωρητική διάθεση κατά του εαυτού διότι κάποτε υποχωρούσαν στις προκλήσεις και δεν εξωτερίκευαν τον θυμό τους. Εξάλλου δεν είναι και λίγοι οι άνθρωποι που ύστερα από μια ερωτική απογοήτευση αλλάζουν ακόμα και την διατροφή τους (πχ στροφή προς την χορτοφαγία), τον ρουχισμό τους κ.α. Με αυτό τον εσφαλμένο τρόπο μετατοπίζεται και εξουδετερώνεται η απογοήτευση.

Βουλιμία

Η βουλιμία είναι μια κατάσταση που επί της οποίας χαρακτηρίζεται από πολλά επεισόδια υπερφαγίας που υπερβαίνουν συνήθως το διάστημα των 20 εβδομάδων με αποτέλεσμα την σημαντική αύξηση βάρους και την αλλαγή της εικόνας του σώματος.

Τα άτομα δυσφορούν για την κατάσταση τους αλλά η όρεξη για άφθονο φαγητό δεν διακόπτεται. Η αύξηση της μάζας σώματος οδηγεί σε παχυσαρκία, καρδιολογικές, νεφρολογικές, ορθοπεδικές και ογκολογικές παθήσεις. Μειώνεται η αυτοεκτίμηση, η σεξουαλική απόδοση, αυξάνεται η κατάθλιψη και το κοινωνικό στίγμα. Τα άτομα με την απόλαυση του φαγητού αντικαθιστούν τις απωθημένες παρορμήσεις τους και πολεμούν την στεναχώρια τους που μπορεί να μην οφείλεται αποκλειστικά σε επίκαιρο γεγονός. Ο κλασικός βουλιμικός χαρακτηρίζεται σαν αγχώδης, ενοχικός και εσωστρεφής χαρακτήρας. Πολλοί βουλιμικοί άνθρωποι για να αποφύγουν την κατάθλιψη πασχίζουν να διατηρήσουν το βάρος του σε φυσιολογικά επίπεδα είτε με την φυσική άσκηση είτε με την χρήση καθαρτικών.

Θεραπεία & Αντιμετώπιση

Για την αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών ο ψυχολόγος πρέπει να προσδιορίσει τα αίτια (οι «ρίζες») που ερεθίζουν και διαιωνίζουν τις ανορεκτικές και βουλιμικές συμπεριφορές.

Α) Μείωση του άγχους, αντιμετώπιση της κατάθλιψης και των αυτοτιμωρητικών συμπεριφορών.

Β) Αναδόμηση εικόνας του εαυτού και ενίσχυση αυτοεκτίμησης.

Γ) Αντιμετώπιση-διαχείριση κρίσιμων κοινωνικών θεμάτων «ταμπού» που βάζουν το άτομο σε ανορεκτικές τάσεις.

Δ) Έλεγχος παρορμήσεων και όρια για τους βουλιμικούς.

Ε) Τόσο οι ανορεκτικοί, όσο και οι βουλιμικοί πρέπει να ακολουθήσουν πρόγραμμα σίτισης (να τρως για να ζεις και όχι να ζεις για να τρως) με την κατανομή γευμάτων που ορίζουν την ποιότητα και την ποσότητα τροφής (η παράλληλη βοήθεια διατροφολόγου είναι απαραίτητη).

ΣΤ) Εκμάθηση μη δυσλειτουργικών τρόπων συμπεριφοράς και εναλλακτικών σκέψεων αντιμετώπισης προβλημάτων (η φυγή στο φαγητό δεν είναι λύση και ούτε η στέρηση του δεν σε κάνει καλύτερο άνθρωπο).

Ζ) Ενίσχυση αυτονομίας (να ζεις δίχως την ανάγκη και την αποδοχή των άλλων).

Η) Δημιουργία υποστηρικτικού δικτύου και θετικού κλίματος με έκκληση στον σύντροφο και στην οικογένεια. Η διερεύνηση στην οικογένεια είναι απαραίτητη διότι μπορεί να υπάρχουν άλυτες σχέσεις και συγκρούσεις με μέλη που πιθανόν να ενισχύουν τις ανορεκτικές & βουλιμικές συμπεριφορές.

Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος

Εκάβης 25 Γαλάτσι

Τηλέφωνα επικοινωνίας 2114237240 & 6934614329

Οι ορμόνες είναι χημικές ουσίες που κυκλοφορούν στο αίμα και ρυθμίζουν τη διαδικασία μεταβίβασης σήματος από κύτταρο σε κύτταρο. Οι διαδικασίες αυτές διαφέρουν από τον τύπο ορμόνης αλλά και από το όργανο ή κύτταρο αναφοράς. Οι ορμόνες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ανθρώπινη συμπεριφορά και η απορρύθμισή τους ευθύνεται για πολλές ψυχικές παθήσεις (αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, διπολική, ψυχώσεις κ.α). Οι κυρίαρχες ορμόνες που όταν βρίσκονται στις σωστές αναλογίες επιφέρουν το ψυχικό ευ ζήν είναι η Σεροτονίνη, οι Ενδορφίνες, η Ωκυτοκίνη και η Ντοπαμίνη.

Η Σεροτονίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής που ρυθμίζει τη καλή διάθεση και την συναισθηματική ισορροπία. Συναντάται στο εγκεφαλικό στέλεχος, στη γέφυρα και στον προμήκη μυελό αλλά και σε μεγάλες ποσότητες στο έντερο. Όταν η ορμόνη βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα σχετίζεται με τη πτώση της διάθεσης, της αυτοεκτίμησης και την έλλειψη ενδιαφέροντος καθώς και με την εμφάνιση αγχωδών και διατροφικών διαταραχών, αναβλητικότητας και κατάθλιψης. Όταν η σεροτονίνη βρίσκεται στα φυσιολογικά της επίπεδα σχετίζεται με τα αισθήματα χαράς, ευφορίας, ηρεμίας, αυτοελέγχου της διάθεσης και των συναισθημάτων, τον σωστό κύκλο ύπνου-αφύπνισης, της ικανοποίησης και της αναστολής της παρορμητικής συμπεριφοράς. Όταν όμως η ορμόνη συσσωρευτεί σε μεγάλες ποσότητες προκαλεί νευρικότητα και σχιζοφρένεια. Οι ψυχεδελικές ουσίες LSD και MDMA εκφυλίζουν τους υποδοχείς προκαλώντας σεροτονινεργικό σύνδρομο, παραισθήσεις, flashbacks ακόμη και να αφυπνίσουν διπολικές, ψυχωσικές και νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

Η Ενδορφίνη ή αλλιώς Αναλγητική ορμόνη παράγεται στην υπόφυση και στον υποθάλαμο του εγκεφάλου και απελευθερώνεται μέσω του νωτιαίου μυελού στο αίμα. Η ορμόνη αποτελεί το καλύτερο “φάρμακο” κατά του πόνου (ψυχικού και σωματικού), της κακής διάθεσης, του άγχους και της κατάθλιψης (είναι 100 φορές πιο ισχυρό παυσίπονο από την μορφίνη). Οι ενδορφίνες παράγονται μέσω της φυσικής άσκησης και έχουν αγχολυτικές ιδιότητες εξουδετερώνοντας την αδρεναλίνη η οποία προκαλείται από το άγχος. Επίσης, καθυστερεί τη πρόωρη γήρανση και ενισχύει την ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να αυξήσουμε την ενδορφίνη και την σεροτονίνης μας;
1) Η γυμναστική αυξάνει την σεροτονίνη και τις ενδορφίνες και καταπολεμά το άγχος, τον θυμό και βοηθάει στην λογική σκέψη. Αρκούν μόλις 30 λεπτά γυμναστικής για να αυξηθούν κατά 500% τα επίπεδα ενδορφινών έχοντας το άτομο καλή διάθεση για τουλάχιστον 12 ώρες.
2) Περπάτημα κάτω από τον ήλιο (κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες), επαφή με την φύση, τον καθαρό αέρα και την θάλασσα (το καλοκαίρι).
3) Μεσογειακή διατροφή
4) Γέλιο, φίλους καλές παρέες
5) Σεξουαλική ζωή τον/ην σύντροφο
6) Διαλογισμός, προσευχή, διάβασμα βιβλίων, πνευματική και θρησκευτική αναζήτηση

Η Ωκυτοκίνη “η ορμόνη της αγάπης” παράγεται στον υποθάλαμο του εγκεφάλου και απελευθερώνεται στον οπίσθιο λοβό της υπόφυσης. Είναι η ορμόνη της αγάπης, της γαλήνης, της ευεξίας και της ευτυχίας και αυξάνει την εγγύτητα, την εμπιστοσύνη, την οικειότητα, την ενσυναισθησία και την αποδοχή του συντρόφου. Η ωκυτοκίνη λαμβάνει σημαντικό ρόλο στη περίοδο του τοκετού αλλά και μετά από τον τοκετό διότι βοηθά στην απελευθέρωση γάλακτος πράξη που είναι σημαντική για το συναισθηματικό δέσιμο μεταξύ μητέρας και βρέφους.

Τι μπορώ να κάνω για να αυξήσω την ορμόνη της αγάπης;
1) Αγκάλιασε τους ανθρώπους που αγαπάς
2) Κράτησε το χέρι κάποιου
3) Παίξε με το παιδί ή το κατοικίδιο σου
4) Μην είσαι ανταγωνίσιμος και χαιρέκακος, πες μια καλή κουβέντα και ένα κομπλιμέντο.
5) Μετά από την ερωτική επαφή μείνε μισή ώρα αγκαλιά εσύ και σύντροφός σου.

Η Ντοπαμίνη είναι νευροδιαβιβαστής που παράγεται σε πολλά μέρη στον εγκέφαλο, κυρίως στην μέλαινα ουσία. Όταν βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα ρυθμίζει την ομαλή λειτουργία των κινήσεων, το αίσθημα κινήτρου-παραγωγικότητας, την εγρήγορση, την μνήμη, την μάθηση, την προσοχή και την ευχαρίστηση. Όταν η ορμόνη βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα σχετίζεται με την έλλειψη ενθουσιασμού και κινήτρου, τη χαμηλή σεξουαλική δραστηριότητα, τις δυσκολίες στον ύπνο και με αισθήματα ανησυχίας και κόπωσης. Η έλλειψη της ντοπαμίνης μπορεί να συσχετιστεί με την εμφάνιση της σχιζοφρένειας, του πάρκινσον, το σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας και με διάφορους εθισμούς σε αλκοόλ, τζόγο και ουσίες. Η χρήση διεγερτικών ψυχοτρόπων ουσιών κοκαΐνης και μεθαμφεταμίνης εκφυλίζουν τους νευρώνες και μπορεί να επιταχύνουν την εξέλιξη νευροεκφυλιστικών ασθενειών και ψυχικών διαταραχών.

Πως μπορώ να αυξήσω την Ντοπαμίνη με φυσικό τρόπο;
1) Βάζε και ολοκλήρωνε στόχους στην ζωή σου. Γίνε παραγωγικός και μην μένεις αδρανής.
2) Ρύθμιση του ύπνου στις νυχτερινές ώρες. Από τη νύχτα μέχρι το πρώτο φως του ηλίου θεωρείται ο καλός υγιής ύπνος.
3) Πρωτεϊνούχα διατροφή σε τυροσίνη και φαινυλαλανίνη: γαλοπούλα, βοδινό, αυγά και όσπρια, γιαούρτι , αμύγδαλα , μπανάνες , καρπούζι, τσάι κ.α. Να αποφεύγεις την κατανάλωση ετοιματζίδικου φαγητού και κορεσμένων λιπαρών.
4) Να ακούς μουσική και να διασκεδάζεις.

Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος
Εκάβης 25 Γαλάτσι
Τηλέφωνα επικοινωνίας 2114237240 & 6934614329

Η αποπροσωποποίηση και η αποπραγματοποίηση είναι κοινά ψυχολογικά συμπτώματα μεταξύ άλλων όπως ταχυκαρδία, ξηροστομία, εφίδρωση κ.α που εμφανίζονται κυρίως στον πληθυσμό των ασθενών που πάσχουν από κρίσεις/διαταραχή πανικού. Η παρατεταμένη ένταση των δύο φαινομένων χωρίς την συνοδεία πανικόβλητων ή ψυχωτικών επεισοδίων οδηγεί διαγνωστικά τον πάσχοντα στην αποσυνδετική διαταραχή τύπου αποπραγματοποίησης και αποπροσωποποίησης.

Η αποσυνδετική διαταραχή αφορά στην απώλεια ελέγχου των εμπειριών, σκέψεων και πράξεων του ατόμου και οφείλεται εξολοκλήρου από ψυχοτραυματικούς παράγοντες. Διαμορφώνεται στη παιδική ηλικία όπου κατά κάποιον τρόπο το άτομο εξέλιξε έναν μηχανισμό άμυνας για να αποκόπτεται νοερά από τη πραγματικότητα με σκοπό να βιώνει λιγότερο συνειδητά τον σωματικό πόνο. Η αποσυνδετική διαταραχή εκδηλώνεται σε διάφορους τύπους, όπως: τύπος αμνησίας, φυγής, διαταραχής ταυτότητας (πολλαπλές προσωπικότητες) και στον τύπο της αποπροσωποποίσης και αποπραγματοποίησης.

Η αποπραγματοποίηση αναλυτικότερα είναι μια διαταραχή της αντίληψης που διαστρεβλώνει την αίσθηση της πραγματικότητας. Το άτομο διακατέχεται από μια αίσθηση ότι βρίσκεται εκτός εαυτού και των σκέψεων του, ότι το σώμα του κινείται μηχανικά και είναι αποκολλημένος από αυτό ενώ που στη πραγματικότητα κατέχει τον πλήρη έλεγχο των κινήσεών του. Επίσης, η αίσθηση του χρόνου βιώνεται παραμορφωμένα και σε πολλές περιπτώσεις αυτή η ψυχική αντίδραση συνοδεύεται με μουδιάσματα στα άκρα.

Η αποπροσωποποίηση αφορά στο βίωμα ότι ο εξωτερικός κόσμος, τα αντικείμενα και οι άνθρωποι δεν είναι πραγματικοί. Το άτομο αισθάνεται μια ομιχλώδη κατάσταση σε έναν κόσμο ονείρου. Σε αυτή τη περίπτωση παρατηρούνται πολλά φαινόμενα προμνησίας (déjà vu , κοινώς το ήδη ιδωμένο), δίνοντας την αίσθηση ότι μια κατάσταση έχει ήδη επαναληφθεί στο παρελθόν. Να σημειωθεί ότι το déjà vu είναι ένα νευρολογικό φαινόμενο και το έχουν βιώσει για τουλάχιστον μια φορά άνω το 70% των ανθρώπων.

Τα επεισόδια της αποπροσωποποίησης και αποπραγματοποίησης εμφανίζονται υπό στρεσογόνες καταστάσεις και μπορεί να διαρκέσουν για λεπτά, ώρες και ημέρες και σταδιακά να υποχωρούν.

Αιτιολογικοί παράγοντες:

Παιδική σωματική και ψυχολογική κακοποίηση: Στις περισσότερες περιπτώσεις των ασθενών γίνεται αναφορά ότι υπήρχε για πολλά χρόνια άσκηση σωματικής βίας που πιθανότατα ένα σημαντικό μέρος των θεραπευομένων να διαμόρφωσαν μια μορφή αναισθητοποίησης σαν μηχανισμό άμυνας. Δηλαδή, της νοερής αποκοπής από το σώμα με σκοπό να δείχνει το άτομο μεγαλύτερη ανοχή στον πόνο αλλά και να προσπερνάει ελαφρά το ψυχικό βίωμα της κακής κατάστασης.

Αυτός ο μηχανισμός εξηγείται καλύτερα από τη θεωρία αντίδρασης στο στρες/φόβο με τις ενέργειες της πάλης , της φυγής και του παγώματος σύμφωνα με τον Walter Cannon το 1920. Στην παρούσα περίπτωση το άτομο απλά προτιμά να παγώνει, να αφήνεται στον πόνο μέχρι ότου να περάσει. Σε περίπτωση που το παιδί αντιδρούσε στρατηγικές της πάλης ή της φυγής τότε θα εξέλισσε είτε επιθετικές άμυνες είτε αποφευκτικές και όχι ουδέτερες που θεωρούνται οι προπομποί της αποπραγματοποίησης και της αποπροσωποποίησης.

Ενδόψυχη Σ΄ύγκρουση: Τα άτομα με ενδόψυχη σύγκρουση δεν μπορούν να εκφραστούν με πληρότητα και να εξωτερικεύσουν τα βιώματα και τις επιθυμίες τους. Η χρόνια ενδόψυχη σύγκρουση παράγει νεύρωση που κάνει πιο ευάλωτο το άτομο στη διαχείριση του άγχους του. Συνήθως τέτοιοι άνθρωποι εμφανίζουν πολλές ψυχοσωματικές παθήσεις. Ψυχαναλυτικά υπάρχει από παιδική ηλικία μια χρόνια σύγκρουση μεταξύ των στοιχείων που απαρτίζουν τη προσωπικότητα ΥπερΕγώ και Εκείνου. Το ΥπερΕγώ αντιπροσωπεύει όλες τις ηθικές, θρησκευτικές και κοινωνικές επιταγές και πηγαίνει κόντρα μερικώς η ολικώς με τις επιθυμίες του ατόμου που ονομάζεται Εκείνο ως αποτέλεσμα να αποσταθεροποιούν το Εγώ. Το ψυχικό όργανο εξαιτίας της χρόνιας σύγκρουσης παράγει πολλές αιφνίδιες παραμορφωμένες συμπεριφορές. Μερικές εξ αυτών είναι η αποπροσωποποίηση και η αποπραγματοποίηση.

Το στρες της καθημερινότητες: Υπάρχουν μικρότερες πιθανότητες να εμφανίσει κάποιος αποσυνδετική διαταραχή από τη ρουτίνα της καθημερινής ζωής.

Αντιμετώπιση

Η διαταραχή αντιμετωπίζεται εξ ολοκλήρου ψυχοθεραπευτικά. Δεν υπάρχουν ψυχιατρικά φάρμακα που να προορίζονται μεμονωμένα για τη διαταραχή παρά μόνο η χορήγηση αγχολυτικών και αντικαταθλιπτικών για την ομαλοποίηση των συμπτωμάτων που μπορεί να κάνει τη ψυχοθεραπευτική έκβαση πιο επιτυχή.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το ψυχικό τραύμα: https://proodospsychis.gr/?p=750

Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος

Εκάβης 25 Γαλάτσι

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2114237240 & 6934614329

Η θεωρία της γνωστικής ανάπτυξης των παιδιών του Ελβετού φυσικού επιστήμονα και ψυχολόγου Jean Piaget επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τους κόλπους της ψυχολογίας, της παιδαγωγικής αλλά και του εκπαιδευτικού συστήματος στον δυτικό κόσμο. Ο ίδιος πίστευε ότι τα παιδιά προοδεύουν μέσα από μιας σειράς σταδίων βάσει της ανάπτυξης τους που το κάθε ένα ανταποκρίνεται με διαφορετικό τρόπο στη κατανόηση της πραγματικότητας.

Ο Piaget θεωρούσε ότι η γνώση αποκτάται με τη διαδικασία της συνεχούς εξέλιξης και ότι το παιδί για να την αποκτήσει πρέπει να έχει έμφυτους κάποιους γνωστικούς μηχανισμούς που καλείται να την αφομοιώσει και να συμμορφωθεί. Επίσης, υποστήριξε ότι η γνώση δεν αποκτάται εξ ολοκλήρου παθητικά, αντιθέτως αποκτάται ανάλογα με την εκάστοτε δραστηριότητα και δυνατότητες που έχει το παιδί στον περιβάλλοντα χώρο του (οικογένεια, εκπαίδευση, φίλοι).

Η θεωρία της γνωστικής ανάπτυξη μας βοήθησε στην χαρτογράφηση της νοητικής ανάπτυξης των παιδιών, την εξέλιξη του εκπαιδευτικού συστήματος, την διαμόρφωση κατάλληλων ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων για παιδία καθώς και στην δημιουργία πιο αξιόπιστων διαγνωστικών ψυχομετρικών εργαλείων.

Η θεωρία απαρτίζεται από τέσσερα στάδια στα οποία το παιδί καλείται να τα καλύψει όλα και διαδοχικά.

α) Το Αισθησιοκινητικό στάδιο αρχίζει από τη γέννηση του παιδιού και τερματίζεται στα 2 έτη. Οι αισθήσεις και τα αντανακλαστικά του βρέφους είναι οι κυρίαρχες δυνατότητες για την εξερεύνηση του περιβάλλοντος και για την προσαρμογή του. Με αυτή την άποψη βρίσκεται σύμφωνη η ψυχαναλυτική θεωρία του Freud (στοματικό στάδιο). Από τον 6 μήνα και έπειτα οργανώνονται οι πρώτες σταθερές ιδέες οι οποίες μένουν αμετάβλητες. Σε αυτή την φάση ξεκινά να παγιώνεται η ιδιότητα της μονιμότητας των αντικειμένων. Αυτό σημαίνει ότι ένα πρόσωπο ή αντικείμενο εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα και όταν δεν βρίσκεται στο οπτικό πεδίο του βρέφους.

β) Το στάδιο της Προ-Λογικής σκέψης ξεκινά με την ολοκλήρωση του αισθησιοκινητικού και τελειώνει στην ηλικία των 7 ετών. Σε αυτό το στάδιο αναπτύσσονται η γλώσσα, οι νοητικές αναπαραστάσεις και η αναγνώριση αντικειμένων βάσει συγκεκριμένων χαρακτηριστικών. Τα παιδιά εκφράζουν μια εγωκεντρική αντίληψη θεωρώντας ότι ευθύνονται για τα καλά και για τα δυσάρεστα που συμβαίνουν τόσο στον εαυτό αλλά και στους γύρω τους. Πιο συγκεκριμένα σε αυτό το στάδιο ξεκινά η τηλεγραφική ομιλία στους 25 μήνες και συντακτικές δομές ενήλικου λόγου στα 3-5 έτη κατανοώντας τα παιδιά σταδιακά πιο αφηρημένες γλωσσικές δομές και έννοιες.

Να τονιστεί ότι σε αυτό το στάδιο παρατηρούνται οι περισσότερες διαταραχές λόγου-ομιλίας. Υπάρχουν διαφυλικές διαφορές όπως ότι τα κορίτσια μιλούν πιο πρόωρα σε σχέση με τα αγόρια συνδυάζοντας τον λόγο με τις χειρονομίες και έχουν καλύτερες επιδόσεις στους γραμματικούς τύπους και γνωρίζουν το διπλάσιο λεξιλόγιο από τα αγόρια. Εγκεφαλικά έχει παρατηρηθεί ότι υπάρχει πιο μεγάλη δραστηριότητα στις περιοχές μπροκά, βέρνικε και ακρατοειδής έλικα.

γ) Το στάδιο της Συγκεκριμένης λογικής σκέψης ξεκινά με την ολοκλήρωση της προ-λογικής σκέψης και τελειώνει στα 11 έτη. Σε αυτό το στάδιο καταργείται σταδιακά η εγωκεντρική σκέψη και το παιδί εκτιμά το κάθε πρόβλημα ξεχωριστά από πολλές οπτικές γωνίες. Η λογική σκέψη οδεύει σε μια πρώιμη φάση ωρίμανσης. Επιπλέον, καταλαβαίνουν πιο εύκολα τους αριθμούς και παγιώνεται η έννοια της αντιστρέψιμης μεταβολής των αντικειμένων στην αρχική τους θέση ανάλογα με τους παράγοντες του ύψους, βάρους, σχήματος και μεγέθους.

δ) Το στάδιο της Λογικής σκέψης ξεκινά στα 12 έτη και τελειώνει με την λήξη της εφηβείας. Είναι το τελευταίο στάδιο για την παγίωση της λογικής και της αφηρημένης σκέψης και της διεξαγωγής ώριμων συμπερασμάτων. Το παιδί/έφηβος είναι πλέον σε θέση να απαντά με τεκμηριωμένο λόγο σε κρίσιμες ερωτήσεις και διλήμματα. Επενδύουν στην ατομικότητα και την ελευθερία τους, αποδέχονται τους κοινωνικούς κανόνες και απαρτίζουν την δική τους ιδεολογική και κοσμοθεωρητική άποψη.

Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος

Εκάβης 25 Γαλάτσι

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2114237240 & 6934614329

Ο καλός ύπνος είναι αναγκαίος για την διατήρηση της σωματικής υγείας, της καλής διάθεσης, της όρεξης για παραγωγικότητα, την καλή σεξουαλική επίδοση και την γνωστική διαύγεια. Ο σωστός ύπνος γίνεται τις βραδινές ώρες διότι με την απώλεια του φωτός ο οργανισμός εκκρίνει χρήσιμες ορμόνες (αυξητική ορμόνη) που είναι απαραίτητες για την σωστή λειτουργία του. Οι ανάγκες ύπνου διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και τις δραστηριότητες του κάθε ανθρώπου, πάντως για όλες τις ηλικίες εκτιμάται ότι ο σωστός ύπνος πρέπει να διαρκεί 7-8 ώρες.

Ο ύπνος από τη φύση του χωρίζεται σε δύο κύρια μεταβατικά στάδια από την πλήρη χαλάρωση ως και την αφύπνιση, αυτά τα στάδια είναι ο ύπνος NONREM βραδέων κυμάτων και ο ύπνος REM ταχέων οφθαλμικών κινήσεων. Σε έναν υγιή ύπνο οι δυο μορφές πρέπει να εναλλάσσονται μεταξύ τους από τρείς ως έξι φορές την νύχτα. Ο NONREM αφορά στην διαδοχική μετάβαση από τον ελαφρύ στον βαθύ ύπνο καλύπτοντας τον περισσότερο χρόνο στην νύχτα παράγοντας ο εγκέφαλος κύματα Δέλτα. Απεναντίας ο ύπνος REΜ έχει τονικό και αφασικό χαρακτήρα καταλαμβάνοντας το 20-25& του συνολικού ύπνου με διάρκεια 90-120 λεπτών. Ο ύπνος REM είναι αναγκαίος διότι ο εγκέφαλος βρίσκεται σε δραστηριότητα, εκείνη την στιγμή πραγματοποιούνται τα όνειρα και επεξεργάζονται οι πληροφορίες που αποκτήθηκαν μέσα στην ημέρα. Οι άνθρωποι που ξυπνούν μετά από τον ύπνο REM θυμούνται με λεπτομέρειες τα όνειρα που είδαν. Έχει παρατηρηθεί ότι αν ένα άτομο δεν βιώσει την φάση REM για αρκετή ώρα, τότε στον επόμενο ύπνο μεταβαίνει πιο άμεσα με μεγαλύτερη διάρκεια προκειμένου να καλύψει τα κενό της προηγούμενης νύχτας.

Με τον κακό και τον ελλιπή ύπνο σχετίζονται ανοσοποιητικές δυσλειτουργίες (το άτομο αρρωσταίνει πολύ πιο εύκολα), χρόνια αισθήματα κόπωσης, καρδιολογικές παθήσεις κυρίως στεφανιαία νόσος που είτε προκαλείται από την αυπνία είτε από την υπερυπνία, ορμονικές δυσλειτουργίες και σεξουαλικά προβλήματα. Επίσης, οι διαταραχές ύπνου προκαλούν ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, κρίσεις θυμού και απότομες διακυμάνσεις στην διάθεση και στο συναίσθημα. Η παντελώς έλλειψη ύπνου δύναται να επιφέρει αυτοκαταστροφικές σκέψεις και να πυροδοτήσει ψυχώσεις καθώς σχετίζεται και με σημαντική έκπτωση στην αντίληψη και στις γνωστικές λειτουργίες (μνήμη, μάθηση, προσοχή). Τέλος, τα προβλήματα ύπνου αποτελούν προγνωστικό παράγοντα ψυχικών παθήσεων όπως στρεσογόνοι και μετατραυματικοί παράγοντες συνδεόμενοι με τραύμα, διπολικής διαταραχής και ψυχωτικών διαταραχών.

Διαταραχές Ύπνου:

Η Διαταραχή Αυπνίας οφείλεται στην δυσκολίας επίτευξης αλλά και της διατήρησης του ύπνου καθώς και στην επιστροφή στον ύπνο ύστερα από μια πρωινή αφύπνιση. Για να αξιολογηθεί ορθά η διαταραχή πρέπει να προκύπτουν αυπνίες για τουλάχιστον 3ς νύχτες την εβδομάδα τους τελευταίους 3ς μήνες. Το φαινόμενο της αυπνίας χωρίζεται σε: Επεισοδιακό που έχει διάρκεια 1 μήνα, λιγότερο από 3ς, την Επίμονη που ξεπερνά τους 3 μήνες και την Υποτροπιάζουσα με δύο ή περισσότερα επεισόδια μέσα σε 1 έτος.

Η Διαταραχή Υπερυπνίας αποτελείται από επαναλαμβανόμενα φαινόμενα βαθύ ύπνου εντός της ημέρας. Ένα κύριο επεισόδιο για να αξιολογηθεί υπερυπνικό πρέπει να ξεπερνά τις 9 ώρες στο οποίο το άτομο να αντιμετωπίζει δυσκολία κατά την αφύπνιση και να την απουσία της αίσθησης αναζωογόνησης. Το φαινόμενο πρέπει να συμβαίνει για τουλάχιστον 3ς φορές την εβδομάδα τους τελευταίους 3ς μήνες. Η τρέχουσα βαρύτητα της διαταραχής προσδιορίζεται με τον βαθμό και την βάση δυσκολίας διατήρησης της πρωινής εγρήγορσης που εκδηλώνεται με την εμφάνιση πολλαπλών επεισοδίων ύπνου πάνω σε δραστηριότητες.

Οι Ενύπνιοι τρόμοι και Διαταραχές Ύπνου Εγρήροσης στο Στάδιο REM δεν οφείλονται από φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας. Τα απωθημένα τραύματα έρχονται με την μορφή ονείρων και flashbacks στο συνειδητό κάνοντας το άτομο να ξυπνά με ουρλιαχτά και φωνές. Το άτομο ξυπνάει με την κραυγή πανικού έχοντας συμπτώματα μυδρίασης, ταχυκαρδίας, εφίδρωσης και ταχύπνοιας. Απουσιάζουν οι λεπτομέρειες των ονείρων και συνήθως οι πάσχοντες προέρχονται από συντηρητικές οικογένειες.

Προβλήματα ύπνου που προκύπτουν και από την επίδραση Ουσιών και Φαρμάκων. Οι ίδιοι οι ασθενείς πρέπει να έχουν ήδη μια υπάρχουσα υπνική διαταραχή και ιστορικό έκθεσης σε ουσίες είτε κατά τη διάρκεια της δράσης ενός φαρμάκου, ή κάτω υπό καθεστώς τοξίκωσης και στέρησης. Οι ουσίες όπως αλκοόλη, καφεΐνη, κάνναβη, οπιοειδή, ηρεμιστικά, υπνωτικά ή αγχολυτικά, αμφεταμίνες, κοκαΐνη και καπνός είτε σε μορφή χρήσης, τοξίκωσης (υπερβολικής χρήσης) και στέρησης δημιουργούν από ασθενή σε ασθενή υπνικά προβλήματα. Τα φάρμακα έχουν την δυνατότητα να προκαλούν επεισόδια ημερησίας υπνηλίας, παραυπνίας και μεικτά.

Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος

Εκάβης 25 Γαλάτσι

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2114237240 & 6934614329

Η διαταραχή μετατροπής είναι μια ψυχική κατάσταση (ιστορικός όρος Υστερία) η οποία κατατάσσεται στο ευρύτερο φάσμα των Σωματόμορφων διαταραχών, δηλαδή στις διαταραχές που εκδηλώνονται με σωματικές ενοχλήσεις εξαιτίας της ενδόψυχης σύγκρουσης επί της οποίας οι ασθενείς παρουσιάζουν συμπτώματα νευρολογικής ή άλλης σωματικής φύσεως χωρίς να αποδίδονται σε κάποια ιατρική αιτία. Η ασυμβατότητα μεταξύ των συμπτωμάτων, της υγείας του ατόμου και των υστερικών εκδηλώσεων αποτελεί τον παράγοντα κλειδί για την ορθή διάγνωση. Οι ασθενείς τις περισσότερες φορές δεν αναγνωρίζουν την ακριβή προέλευσης των συμπτωμάτων και η αδυναμία αναγνώρισης τους προκαλεί γενικευμένη ανησυχία και έκπτωση στη παραγωγικότητα τους. Επηδιομιολογικά το γυναικείο φύλο παρουσιάζει μεγαλύτερη ευαισθησία σε αναλογία τρία προς ένα σε σχέση με τους άνδρες.

Ιστορική Αναδρομή

Η λέξη υστερία προέρχεται από την Ελληνική λέξη μήτρα (ύστερον ή υστέρα) και μαζί με τη μανία αποτελείται από τις πιο αρχαίες αναγνωρίσιμες ψυχιατρικές παθήσεις. Ο επίσημος όρος εισήχθη από τον Ιπποκράτη θεωρώντας ότι αυτή η ψυχική διέγερση προέχεται από ασθένειες της μήτρας και προβλήματα αναπαραγωγής κυρίως σε ανύπαντρες και χήρες γυναίκες. Η θεώρηση του Ιπποκράτη συνεχίστηκε αλώβητη από τους Ρωμαίους και αποτέλεσαν τις βάσεις στον Δυτικό πολιτισμό για τη διεξοδική μελέτη της διαταραχής.

Ο Πλάτων αναφέρει στον Τίμαιο: «Για τις γυναίκες, οι λεγόμενες μήτρες και υστέρες –ζωντανά που βρίσκονται μέσα τους- και επιθυμούν την παιδοποιΐα, όταν για πολύ χρόνο παραμείνουν άκαρπες, ενώ είναι ώριμες, δυσανασχετούν, αγανακτούν, περιπλανώνται μέσα στο σώμα, αποφράττουν τις διεξόδους του αέρα, δεν επιτρέπουν την αναπνοή, οδηγούν στην έσχατη απελπισία και παρέχουν άλλες, παντός είδους νόσους, μέχρι να συνευρεθούν η επιθυμία και ο έρωτας…».

Αιτιολογία

Τα αίτια της υστερίας πλέον αποδίδονται ξεκάθαρα σε ψυχογενείς παράγοντες που συνδέονται άμεσα με τα ψυχικά τραύματα που έρχονται στην επιφάνεια από τις πιέσεις της καθημερινότητας. Συνήθως ένα υστερικό άτομο εκδηλώνει μετατρεπτική κρίση όταν αισθάνεται ότι βρίσκεται σε αδιέξοδο. Η λογική της ψυχικής απόκρισης είναι να προσελκύσει την προσοχή του περιβάλλοντος και να καταπραΰνει προσωρινά τα προβλήματα. Ο Φρόιντ θεώρησε ότι η υστερία είναι αποτέλεσμα της νεύρωσης (αδυναμία του ατόμου στο να διαχειριστεί το άγχος) που προήλθε από προηγούμενη σεξουαλική κακοποίηση στη παιδική ηλικία. Αργότερα αναθεώρησε μερικώς την αρχική του άποψη και πρόσθεσε ότι η ψυχική διαταραχή μπορεί να προέλθει και από ανικανοποίητα σεξουαλικά απωθημένα τα οποία πηγαίνουν αντίθετα με τις κοινωνικές και ηθικές επιταγές. Τέλος, ο Φρόιντ διέγνωσε τον εαυτό του με υστερία, δίνοντας το νόημα ότι και οι άνδρες μπορεί να υποκύψουν σε μια τέτοια κατάσταση και πιο συγκεκριμένα θεώρησε ότι η δουλειά που κάνει επιδεινώνει την κατάστασή του.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της υστερίας εμφανίζονται σε πολλές διαστάσεις της ανθρώπινης ψυχοπαθολογίας. Το ξέσπασμα της νόσου είναι αιφνίδιο στην τρίτη δεκαετία της ζωής και κορυφώνεται στην τέταρτη. Η φύση των συμπτωμάτων μπορεί να είναι προσωρινή αλλά και να διατηρηθούν σε βάθος χρόνου. Χωρίζονται σε κινητικά, αισθητικά και νευρολογικά.

Αισθητικά Συμπτώματα: Προκύπτουν προβλήματα στην όραση και την ακοή, μείωση της αίσθησης της αφής, ανοσμία και συχνά τσιμπήματα και μυρμηγκιάσματα στα άκρα.

Κινητικά Συμπτώματα: Υπάρχουν έντονοι σπασμοί, ασταθής βηματισμός και ισορροπία, μυϊκή αδυναμία, διαταραχή στην άρθρωση λόγου, δυσκολία στην κατάποση και περιστατικά λιποθυμίας.

Νευρολογικά Συμπτώματα: Ψυχογενείς κρίσεις (με χαρακτηριστικά επιληψίας χωρίς όμως να προκύπτουν από την επιληψία), Ψευδαισθήσεις, Ηχητικές παραισθήσεις, Έκπτωση και μερικής απώλεια στην μνήμη συνήθως κατά τη διάρκεια μιας κρίσης.

Προϋποθέσεις για τη σωστή διάγνωση

Τα συμπτώματα πρέπει να εμφανίζονται στα πλαίσια μιας ψυχοπιεστικής περιόδου και το άτομο να μη μπορεί να αναγνωρίσει την ακριβή προέλευσή τους ούτε και να τα διαχειριστεί. Επίσης, πρέπει να υπάρχουν συμπτώματα που να υποδεικνύουν κάποια νευρολογική ή άλλη σωματική κατάσταση. Τέλος, τα συμπτώματα δεν πρέπει να είναι προσποιητικά και ούτε να υπάρχει ιατρική εξήγηση για τη προέλευσή τους.

Μια υστερική κρίση μπορεί να διαρκέσει από 15 λεπτά μέχρι και ώρες. Όπως αναφέρθηκε υπάρχει μεγάλη ομοιότητα με την επιληπτική. Η κάθε κρίση χωρίζεται σε ήπιο, μέτριο και βαρύ επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα εντός της κρίσης το άτομο σφίγγει τους όδοντες, τα χέρια και τους μύες. Επικρατεί έντονο τρέμουλο, τράβηγμα μαλλιών καθώς οι φωνές, η επανάληψη των ίδιων λέξεων και ουρλιαχτών είναι πολυσύχναστα. Σε ορισμένες φορές μπορεί να εμφανιστούν επεισόδια λιποθυμίας, εμετού και ακράτειας. Συνήθως σε όλα τα αυτά τα χαρακτηριστικά υπάρχει και έντονο στοιχείο θεατρικότητας. Όταν κάποιος έρθει αντιμέτωπος με ένα υστερικό άτομο εν ώρα κρίσης πρέπει να καθησυχάσει τους άλλους ώστε να μη δημιουργηθεί ανησυχία και πανικός. Επιπλέον πρέπει να τοποθετήσει τον ασθενή σε όρθια στάση και σε μια πιο ήρεμη θέση.

Η διαταραχή μετατροπής εξακολουθεί να έχει πολλά επιστημονικά ερωτηματικά για τη φύση της πυροδότησης των συμπτωμάτων. Το πιο σύνηθες ερώτημα είναι αν το άτομο εκδηλώνει εσκεμμένα η ακούσια υστερία μετά από ένα χρονικό διάστημα. Επίσης αν και τα συμπτώματα εξασθενούν ή ενισχύονται ανάλογα τη προσοχή του περιβάλλοντος. Βασικό χαρακτηριστικό είναι ότι οι πάσχοντες από διαταραχή μετατροπής δεν ενδιαφέρονται για τις συνέπειες των υστερικών τους εκδηλώσεων, τι είδους γνώμη θα αποκτήσουν οι γύρω και το αν οι άλλοι θα το στιγματίσουν. Συμπερασματικά η φύση της μετατροπής αφορά στην άμεση αποφόρτιση του ατόμου από τις εσωτερικές του συγκρούσεις.

Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος
Εκάβης 25 Γαλάτσι
Τηλέφωνα επικοινωνίας 2114237240 & 6934614329

Κατά την κλινική και ψυχοδιαγνωστική συνέντευξη ενός θεραπευόμενου στο πλαίσιο των αρχικών συνεδριών από τον ειδικό ψυχίατρο ή κλινικό ψυχολόγο είθισται να συλλέγονται πληροφορίες από την λεγόμενη “κλινική εικόνα” κοινώς την εμφάνιση, την οποία παρουσιάζει.

Ακριβέστερα, στο πλαίσιο της εξέτασης δίνεται έμφαση στο παρουσιαστικό προφίλ του ασθενή, το οποίο είναι ικανό να παρέχει αξιοποιήσιμες πληροφορίες ως προς την τρέχουσα ψυχική του κατάσταση αλλά και με χαρακτηριστικά ψυχοπαθολογικής συμπτωματολογίας. Κατόπιν αυτού, οι διαγνωστικές υποθέσεις δύναται να πραγματοποιηθούν μέσω της αντιστοίχησης μεταξύ των ιδιαίτερων εκφάνσεων της εμφάνισης του ατόμου και των ψυχοδιαγνωστικών κατηγοριών με σκοπό την αποφυγή λαθών κατά τη διάρκεια της διάγνωσης.

Ορισμένες από τις παραπάνω αντιστοιχήσεις είναι οι ακόλουθες:

Η ενδεχόμενη υπέρμετρη φροντίδα της εμφάνισης του ασθενή που θα μπορούσε να αντανακλά στα προεξάρχοντα γνωρίσματα ιδεοψυχαναγκαστικής προσωπικότητας. Κατ’ ανάλογο τρόπο η πιθανή προκλητική εκζήτηση της ένδυσης του είναι δυνατόν να αντικατοπτρίζει χαρακτηρολογικά στοιχεία ιστριονικής προσωπικότητας ή ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις επεισοδίου μανίας.

Κατ’ αντιδιαστολή, η υπερβολική παραμέληση της εμφάνισης θα μπορούσε να συνιστά συνέπεια επεισοδίου μείζονος κατάθλιψης (ένεκα, ψυχοκινητικής επιβράδυνσης και απώλειας ενδιαφέροντος ως προς την φροντίδα του εαυτού), κάποιας σχιζοφρενικής διαταραχής (εξ’ αιτίας απάθειας, αβουλησίας και αδιαφορίας που χαρακτηρίζει, την υπολειμματική φάση της νόσου), ενδεχόμενης γνωστικής διαταραχής (απόρροια, οποιασδήποτε σοβαρής, παροδικής ή μόνιμης γνωστικής βλάβης), είτε ακόμη κατάχρησης απαγορευμένων ψυχοδραστικών ουσιών.

Ακόμη, οφθαλμοφανώς η παράδοξη ένδυση των ασθενών (π.χ. φορώντας δύο διαφορετικά υποδήματα), ενδέχεται να αντικατοπτρίζει κάποια συγχυτική, ανοϊκή ή σχιζοφρενική διαταραχή. Από την άλλη μια λιγότερο οφθαλμοφανής θα μπορούσε να υποκινείται από ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (π.χ. φορώντας γάντια προς αποφυγή μόλυνσης των χεριών) ή και σωματικής δυσμορφίας (π.χ. καλύπτοντας σημεία ή και περιοχές του σώματος υποτιθέμενης αντιαισθητικής εμφάνισης).

Επιπλέον, η ενδεχόμενη παχυσαρκία των ασθενών θα μπορούσε να αντιστοιχεί σε πλειάδα ψυχικών/ σωματικών διαταραχών όπως εποχιακή ή άτυπη μείζονα κατάθλιψη, ψυχογενή βουλιμία, αγχώδεις διαταραχές (π.χ. Γενικευμένη αγχώδη διαταραχή με δευτερογενή παρορμητική υπερφαγία) και ενδοκρινοπάθειες (π.χ. υποθυρεοειδισμό), κ.α.

Απεναντίας, η απίσχναση σωματικού βάρους σε συνάρτηση με το ύψος των ασθενών ενδέχεται να αντιστοιχεί σε μείζονα κατάθλιψη (εξ’ αιτίας δραστικής μείωσης της όρεξης για το φαγητό), ψυχογενή ανορεξία, κατάχρηση ψυχοδιεγερτικών (κοκαϊνη, αμφεταμίνες), ενδοκρινοπάθειες (υπερθυρεοειδισμό), ψυχωσικές διαταραχές (εξ’ αιτίας, παραληρητικής υποκινούμενης, άρνηση τροφής, προς αποφυγή, υποτιθέμενης δηλητηρίασης) κ.α.

Επιπλέον, η βαριά παραμέληση της προσωπικής υγιεινής, φροντίδας και καθαριότητας (έντονη ρυπαρότητα και δυσοσμία σώματος), ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη πλειάδας διαγνωστικών κατηγοριών, με προεξάρχουσες εκείνων των σχιζοφρενικών, ακολούθως των ανοϊκών, όπως επίσης θα μπορούσε να αποτελεί απότοκονκατάχρησης απαγορευμένων ουσιών (ηρωίνη), χρόνιου αλκοολισμού κ.α.

Τέλος, δυνητική διαγνωστική αξία θα μπορούσαν να κατέχουν και τυχόν ενδείξεις ορατών σωματικών βλαβών όπως π.χ. οι φλεβικής θρομβώσεις των άκρων σε χρόνιους χρήστες ηρωίνης, ποικίλες σωματικές κακώσεις, διατομές δέρματος, φλεβών, τενόντων, σε άτομα που αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν κυρίως ασθενείς με μείζονα κατάθλιψη ή με οριακή διαταραχή της προσωπικότητας, απώλεια τριχωτού κεφαλής επί τριχοτιλλομανίας κ.α.

Συμπερασματικά, επισημαίνεται πως οι ανωτέρω αντιστοιχήσεις αποτελούν σημαντικό διαγνωστικό παράγοντα για την διερεύνηση των ψυχικών διαταραχών αλλά ο ειδικός δεν πρέπει να επαναπαύεται μόνο σε αυτές. Η χορήγση εξειδικευμένων ψυχομετρικών εργαλειών και η αξιοποίηση των διαγνωστικών εγχειριδίων με συνδυασμό την κλινική εικόνα μπορούν να δώσουν την πιο σαφή και εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση ως προς την ερμηνεία της ψυχοπαθολογίας του κάθε ασθενή αλλά και στον σχεδιασμό μιας επιτυχημένη ψυχοθεραπευτικής έκβασης.

Βιβλιογραφία
Ουλής, Π. (2012). Εγχειρίδιο κλινικής ψυχοπαθολογίας. Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις

Λυκούργος Μπασδέκης, Κλινικός Ψυχολόγος και Νευροεπιστήμονας

Το ανθρώπινο γονιδίωμα εκτός από τα εξωτερικά ανατομικά χαρακτηριστικά και τις οργανικές λειτουργίες μεταφέρει την γλώσσα και πολλά συμπεριφορικά γνωρίσματα. Το 2001 ανακαλύφθηκε επίσημα το FOXP2 γνωστό σαν γονίδιο της γλώσσας βοηθώντας τους επιστήμονες στο να κατανοήσουν τόσο την γλωσσική/ομιλητική κληρονομικότητα όσο και να στραφούν στην γενετική αντιμετώπιση των γλωσσικών διαταραχών. Οι συμπεριφορές από την μεριά τους έχουν και αυτές την τάση να κληρονομούνται είτε σε μορφή διαταραχών, είτε σε παράγοντες ανθεκτικότητας, είτε στην έκφραση πολιτισμικών ιδιωμάτων τα οποία διαφέρουν από λαό σε λαό και κατά πόσο μάλιστα από οικογένεια σε οικογένεια. Άραγε η ύπαρξη ενός γενετικού υποστρώματος θα βοηθούσε στην ταχύτερη προσαρμογή του ατόμου στο εκάστοτε κοινωνικό σύνολο. Σύμφωνα με τη παραπάνω συλλογιστική υπάρχουν αρκετές ψυχιατρικές διαταραχές που έχουν γενετικό και επιγενετικό υπόβαθρο. Αυτοί οι δύο σημαντικοί παράγοντες συμβάλλουν ριζικά στην ανάπτυξη ψυχοπαθολογίας και θα αναλυθούν διεξοδικά παρακάτω.

Γενετικοί και Επιγενετικοί παράγοντες:

Α) Οι γενετικοί παράγοντες για την ανάπτυξη μιας ψυχικής νόσου οφείλονται στην μετάλλαξη ορισμένων γονιδίων τα οποία διαμορφώθηκαν από τους προγόνους και κληρονομήθηκαν στους απογόνους. Ο δείκτης κληρονομικότητας είναι σημαντικά υπολογίσιμος διότι το άτομο έχει περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσει για παράδειγμα διπολική διαταραχή από συγγενή πρώτου βαθμού (πατέρας και αδερφός) παρά από δεύτερο και τρίτο (παππούς ή θείος). Αντιθέτως όσο πιο μακριά κρατάει μια συγγένεια με ένα άτομο που εκδήλωσε για παράδειγμα άνοια είτε άλλη ψυχοπαθολογία τόσο πιο μικρός είναι ο δείκτης αφενός στο να έχουν κληρονομηθεί και αφετέρου στο να ενεργοποιηθούν. Σημασία έχει ότι είτε με τον πρώτο, είτε με τον δεύτερο λόγο το βιολογικό υπόστρωμα άνευ βαρύτητας παραμένει στον άνθρωπο και βρίσκεται στην κρίση της υποκειμενικής ιδιοσυγκρασίας και των περιβαλλοντικών παραγόντων ώστε να ενεργοποιηθεί. Επιπροσθέτως το να έχει κάποιος κληρονομική προδιάθεση δεν σημαίνει ότι αναγκαστικά θα εκδηλώσει την ψυχική νόσο γιατί η ψυχική ανθεκτικότητα μπορεί να είναι υψηλή καθώς και οι συνθήκες ζωής ευνοϊκές κάνοντας το άτομο να μην την εκδηλώσει ποτέ.

Β) Οι επιγενετικοί παράγοντες είναι αυτοί που μπορούν Α) να αφυπνίσουν και Β) να δημιουργήσουν εκ νέου μια ψυχική διαταραχή. Για την αφύπνιση μιας διαταραχής μεγάλο ρόλο έχουν οι συνθήκες ζωής και τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που δομήθηκαν στο φάσμα της ανάπτυξης (κακοποιητικό παρελθόν με στερήσεις, παραμέληση και ψυχικό τραύμα). Στους επίκτητους παράγοντες το άτομο ήταν ακέραιο και ξαφνικά μια εξωτερική επίδραση άλλαξε τον ψυχισμό του. Αυτές οι επιδράσεις αφορούν σε επιπτώσεις ατυχήματος στη περιοχή του κεφαλιού, την χρήση τοξικών ουσιών από τη μητέρα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και στην ζημιά που προκαλούν οι ναρκωτικές ουσίες (κυρίως τα ψευδαισθησιογόνα).

Γονίδια και Ψυχικές διαταραχές

Τις τελευταίες δεκαετίες η γενετική επιστήμη έχει στρέψει την προσοχή της στις γονιδιωματικές ενδείξεις των ψυχικών διαταραχών. Η παρούσα δημοσίευση θα αναφερθεί στην Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), Διπολική Διαταραχή, Κατάθλιψη, Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας, Σχιζοφρένεια και Αγχώδεις Διαταραχές. Αρχικά οφείλονται στην μετάλλαξη των γονιδίων CACNALC και CACNB2 που ρυθμίζουν το ασβέστιο στο προσυναπτικό τμήμα των νευρώνων. Το ασβέστιο βοηθάει στην διέγερση του μιτοχονδρίου, το οποίο κατά σειρά απελευθερώνει ενέργεια. Η ενέργεια που απελευθερώνεται προκαλεί την διάνοιξη των κυστιδίων και αυτά με την σειρά τους απελευθερώνουν τους νευροδιαβιβαστές. Οι νευροδιαβιβαστές μεταφέρνουν τα νευρικά ερεθίσματα από τον έναν νευρώνα στον άλλον.

A) Η Διπολική διαταραχή φαίνεται να προκαλείται από βλάβη στο νουκλεοτίδιο SNPs και ο δείκτης κληρονομικότητας ανέρχεται στο 70%. Τα γονίδια με την ισχυρότερη συσχέτιση της διπολικής εκδηλώνονται στην σχιζοφρένεια και στην μείζονα κατάθλιψη. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη δεδομένου ότι οι παραπάνω διαταραχές έχουν σε πολλά σημεία κοινή συμπτωματολογία. Φερ΄ ειπείν η ψύχωση είναι χαρακτηριστικό τόσο της διπολικής όσο και της σχιζοφρένειας. Τα υποψήφια γονίδια για τη διπολική διαταραχή περιλαμβάνουν τα G72/DAOA, DISC1, NRG1, TPH2, BDNF, 5-HTT και DAT1.

Β) Η κατάθλιψη προκαλείται από βλάβη στο χρωμόσωμα 3p25-26 και ο δείκτης κληρονομικότητας υπολογίζεται στο 40% και το 60% αποδίδεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η πιο πειστική προσέγγιση μέχρι στιγμής είναι ότι η νόσος προκαλείται από τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης τα οποία εκτός από κατάθλιψη προκαλούν και κρίσεις πανικού.

Γ) Το γονίδιο NOX4 που ευθύνεται για την ανάπτυξη των νευρικών βλαστοκυττάρων εντοπίζεται κοινά στη σχιζοφρένεια και στην διπολική διαταραχή. Η σχιζοφρένεια προκαλείται από ένα φάσμα γονιδίων στα χρωμοσώματα 1,6,8,10,13 και 22 που ποικίλει η βαρύτητα τους στον κάθε ασθενή. Η μερική έλλειψη του γονιδίου 22p11.2 εκτός από σχιζοφρένεια μπορεί να προκαλέσει ΔΕΠ-Υ, ΔΑΦ, καρδιαγγειακά προβλήματα και σωματική δυσμορφία.

Δ) Για τον Αυτισμό (ΔΑΦ) εμπλέκονται περισσότερα από 1000 γονίδια τα οποία εκδηλώνονται σε διαφορετική βαρύτητα από άτομο σε άτομο εκ των οποίων τα πιο κοινά είναι: MECP2, SHANK1-3, CACN1E/B2, NRXN, SYNGAP1, UBE3A, KCNQ2/3/5, 5CNA2 και SYN1/3. Μία πρόσφατη ανακάλυψη διευκρίνισε ότι το χρωμόσωμα FXs αντιπροσωπεύει την πιο κοινή διαταραχή γονιδίου στο 6% των αυτιστικών περιπτώσεων. Επίσης και η μετάλλαξη του γονιδίου ACTL6B προκαλεί αυτισμό, επιληψία και νοητική στέρηση αναλόγως την περίσταση. Είναι υπολειπόμενο γονίδιο και εμφανίζεται όταν και οι δύο γονείς έχουν το στίγμα.

Ε) Η βιολογική προδιάθεση στις Αγχώδεις διαταραχές οφείλεται στην αλληλοσυνεργασία των γονιδίων S-HTT, S-HTIA, BDNF, MAOAT. 5-ΗΤ1Α, COMT, CCK-B, Adora2a, CRHR1, FKBP5, ACE, RGS2/7 και NPSR1. Μεγάλο ρόλο σε αυτό το φάσμα διαταραχών δεν έχουν τόσο οι γενετικοί παράγοντες αλλά οι περιβαλλοντικοί.

ΣΤ) Υπάρχουν σταθερές ενδείξεις ότι στα άτομα με ΔΕΠ-Υ επηρεάζεται η λειτουργία του γονιδίου VNTR των υποδοχέων ντοπαμίνης D4 και D5. Πιο πρόσφατες μελέτες υποδηλώνουν ότι τα άτομα με ΔΕΠ-Υ επηρεάζονται και από τη παραλλαγή των γονιδίων COMT val158/108 και SLC6A3.

Προτεινόμενη αρθρογραφία

1. ΔΕΠ-Υ στην Ενήλικη ζωή: https://proodospsychis.gr/?p=699

2. Ψύχωση και Ψυχοθεραπεία: https://proodospsychis.gr/?p=381

3. Κατάθλιψη: https://proodospsychis.gr/?p=162

Βιβλιογραφία

Bao, X. (2008). An Overview on the Genetics of ADHD. PubMed Central.

Cary, M., Fisher, S., (2003). FOXP2 in focus: what can genes tell us about speech and language? Elsevier Science.

Cross-Disorder Group of the Psychiatric Genomics Consatium (2013). Identification of risk loci with shared effects on five major psychiatric disordersQ a genome-wide analysis. Lancet. 381 (9875)Q 1371-79.

Cross-Disorder Group of the Psychiatric Genomics Consatium (2019). Genomic Relationships, NovelLoci, and Pleiotropic Mehanisms across Eight Pschiatric Disorders. Lancet.

Do, K., Conus, Po., and Cuenod, M. (2010). Redox Dysregulation and Oxidative Stress in Schizophrenia: Nutrigenetics as a Challenge in Psychiatric Disease Prevention. Personalized Nutrition. World Rev Nutr Diet. Basel, Karger, vol 101, pp 131–153.

Peergadia, M., Clowinski, A., Wray, N., et al. (2011). A 3p26-3p25 genetic linkage finding for DSM-IV major depression in heavy smoking families. Pub Med. 168(8):848-52.

Zhang, L., Chang, S., Zhaoli, et al. (2012). ADHDgeneQ a genetic database for attention deficit hyperactivity disorder. PubMed Central.

Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος

Εκάβης 25 Γαλάτσι

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2114237240 & 6934614329

Το ψυχικό τραύμα είναι το αρνητικό βίωμα μιας σειράς δυσμενών γεγονότων και περιστάσεων που είχαν αρνητικές σωματικές και συναισθηματικές επιπτώσεις για το άτομο. Αυτά τα βιώματα εσωτερικεύονται από τον ψυχισμό και παρεμποδίζουν σε βάθος χρόνου την ψυχική και κοινωνική εξέλιξη του ατόμου. Τα τραύματα από την φύση τους σχηματίζονται στην παιδική και εφηβική ηλικία και εξακολουθούν να υπάρχουν για πολλά χρόνια μετά την αρχική έκθεση. Αυτό προκύπτει τόσο εξαιτίας της ταχείας ανάπτυξης του εγκεφάλου που έχει την τάση να αφομοιώνει στιγμιότυπα και καταστάσεις όσο και από την έλλειψη προηγούμενων ανάλογων εμπειριών καθώς και την αδυναμία διαχείρισης και αποτροπής του γεγονότος (οικογενειακή και σεξουαλική κακοποίηση, στέρηση και παραμέληση).

Στην ενήλικη ζωή ο ψυχισμός αναπτύσσει ορισμένες συμπεριφορικές στρατηγικές που σκοπός τους είναι ο νοερός ή έμπρακτος αποκλεισμός σε οτιδήποτε σχετίζεται με τις παλιές τραυματικές μνήμες που μπορεί να συνδέονται με πρόσωπα, τοποθεσίες και αντικείμενα εμπνέοντας φόβο και ταυτόχρονα δυσφορία στο άτομο. Πολλές φορές οι εμπειρίες μπορεί να μην είναι τόσο συνειδητές και πρωταγωνιστικές στη ζωή του ατόμου αλλά όμως όταν έρχεται αντιμέτωπο σε ανάλογης φύσεως ερεθίσματα του εμφανίζονται αρνητικές σκέψεις, αναδρομές, συναισθήματα και σωματικές ενοχλήσεις. Οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν από τα ψυχικά τους τραύματα και συνεχίζουν φυσιολογικά τη ζωή τους. Υπάρχουν και αυτοί που εξαιτίας των αρνητικών παρελθοντικών βιωμάτων αντιμετωπίζουν σοβαρά μακροπρόθεσμα προβλήματα.

Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι τραύματος:

Οξύ = Προκύπτει από ένα μεμονωμένο περιστατικό

Χρόνιο = Επαναλαμβάνεται τακτικά σε και βάθος χρόνου όπως η κακοποίηση και η ενδοοικογενειακή βία.

Σύνθετο Κόμπλεξ = Η έκθεση σε πολλαπλά τραυματικά συμβάντα συνήθως κοινωνικής και διαπροσωπικής φύσεως.

Η βιολογία του τραύματος

Το τραυματικό γεγονός αποθηκεύεται οπτικά, ακουστικά ακόμα και σε μνημονικά θραύσματα συμπεριλαμβάνοντας την αφή, την όσφρηση και την γεύση, δηλαδή τις βασικές μας αισθήσεις. Τα εξωτερικά ερεθίσματα δραστηριοποιούν αρχικά την αμυγδαλή, η αμυγδαλή είναι η περιοχή του εγκεφάλου που ευθύνεται για τον έλεγχο του συναισθήματος. Η περιοχή αυτή αποθηκεύει την συναισθηματική φύση του κάθε γεγονότος αλλά και τις σωματικές αντιδράσεις που επακολούθησαν. Στην επανάληψη του βιώματος εξαιτίας των εξωτερικών ερεθισμάτων ο άνθρωπος πρώτα έρχεται αντιμέτωπος με τα έντρομα συναισθήματα&άγχος και δευτερευόντως ενεργοποιείται η λογική. Συνήθως πολλοί άνθρωποι κατά τη ψυχοτραυματική διέγερση αδυνατούν να περιγράψουν τη κατάσταση με αποτέλεσμα να μένουν προσωρινά άφωνοι. Αυτό οφείλεται επειδή η περιοχή Broca που είναι υπεύθυνη για τον λόγο/ομιλία καθυστερεί να ενεργοποιηθεί.

Στα χρόνια ψυχοτραυματικά άτομα παρατηρείται μια γενικευμένη ευαλωτότητα στο άγχος. Αυτό προκύπτει επειδή η χρόνια παραγωγή κορτιζόλης έχει οξειδωτική δράση στον ιππόκαμπο. Ο ιππόκαμπος είναι εγκεφαλική δομή του μεταιχμιακού συστήματος και συμμετέχει στην μεταφορά πληροφοριών από την βραχύχρονη στην μακρόχρονη μνήμη. Η περίσσεια κορτιζόλης (ορμόνης που παράγει ο οργανισμός υπο συνθήκες άγχους) φθείρει τους νευρώνες και δυσκολεύονται στην ανάκληση πληροφοριών. Ψυχικές διαταραχές όπως μετατραυματικό στρες, διπολική διαταραχή και κατάθλιψη προκαλούν ατροφία και μειώνουν την νευρογένεση ως αποτέλεσμα τα άτομα να μην μπορούν να εκφραστούν με πληρότητα και να περιγράψουν αναλυτικά τα βιώματά τους.

Κλινικά Συμπτώματα:

Σωματικά : Κόπωση, σωματικές ενοχλήσεις, συχνές ασθένειες – ιώσεις

Συναισθηματικά : Ευερεθιστότητα, κρίσεις πανικού, κατάθλιψη, ανασφάλεια, αγανάκτηση, ντροπή – ενοχές και θυμός

Συμπεριφορά : Αποφυγή κοινωνικής έκθεσης, απόσυρση, απομόνωση, ανθυγιεινή αντιμετώπιση σχέσεων και εαυτού

Επιπτώσεις

Όταν το ψυχικό τραύμα δεν αντιμετωπιστεί ψυχοθεραπευτικά τότε λαμβάνει αρνητικές διαστάσεις στον ψυχισμό και τη διάθεση του ατόμου. Αυτό προκύπτει επειδή με το πέρας του χρόνου εξουθενώνεται η αντίσταση στο στρες κάνοντας το άτομο έρμαιο στον ψυχικό του πόνο. Αυτή η κατάσταση σηματοδοτεί ότι το τραύμα έχει διεισδύσει σε πολλές λειτουργικές πτυχές της καθημερινότητας του ασθενούς καταλήγοντας τον στην υιοθέτηση ανθυγιεινών, παρορμητικών και αυτουποβιβαστικών συμπεριφορών. Όλοι κατά κάποιον τρόπο γίνονται υπαίτιοι, δύσπιστοι, απειλητικοί, πρόσωπα εξιδανίκευσης και υποτίμησης.

Οι παραπάνω πεποιθήσεις και συμπεριφορές επαναλαμβάνονται τακτικά και πρωταγωνιστούν στη ζωή του ατόμου καθώς είναι αρκετά εύκολο να συνηθίζει σε αυτό τον φαύλο κύκλο πεπεισμένης αντίληψης. Ότι πείθεται το άτομο στη δική του αλήθεια τον καθηλώνει στη δική του πραγματικότητα με αποτέλεσμα να αρνείται πεισματικά κάθε προσπάθεια βελτίωσης.

Οι κύριες επιπτώσεις είναι:

Αλκοολισμός / Χρήση ουσιών

Σεξουαλικές δυσλειτουργίες ή υπερσεξουαλικότητα και εναλλαγή πολλών ερωτικών συντρόφων

Αδυναμία διατήρησης υγιών συντροφικών και φιλικών σχέσεων

Επιθετικότητα, συνεχείς διαφωνίες, άκαμπτο πείσμα, έλλειψη παραδοχής και ανάληψης ευθυνών

Αισθήματα κατωτερότητας, ανασφάλειας, αδυναμίας και απειλής.

Αλαζονεία, παρορμητικότητα, ανεξέλεγκτος θυμός

Ασυνέπεια, αναβλητικότητα, απροθυμία

Διασχιστικά συμπτώματα

Καταναγκαστικά πρότυπα συμπεριφοράς

Μάριος Σεβνταλής Κλινικός Ψυχολόγος

Εκάβης 25 Γαλάτσι

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2114237240 & 6934614329